رابطه رشد اقتصادی و آلودگی هوا در ایران با نگاهی بر تاثیر برنامه های توسعه

با توجه به اهمیت محیط زیست و توسعه پایدار، پرداختن به مسائل زیست محیطی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این زمینه بررسی ارتباط میان رشد اقتصادی و کیفیت محیط زیست، نقش مهمی در ترسیم چشم انداز توسعه بهینه اقتصادی در کشور ایفا می کند. به این منظور این مطالعه به بررسی این ارتباط در برنامه های مختلف توسعه کشور پرداخته است. متغیرهای ارائه شده در مدل شامل سرانه انتشار دی اکسیدکربن (به عنوان شاخصی از آلودگی)، تولید ناخالص داخلی سرانه ایران، تعداد خودرو های سواری تولیدی و وارداتی کشور، درجه باز بودن اقتصاد کشور(مجموع صادرات و واردات به تولید ناخالص داخلی)، جمعیت کشور و متغیرهای مجازی برنامه های توسعه اند. نتایج این مطالعه نشان داد که با توجه به آزمون کای دو، در طبقات متغیرهای موجود، انتشار دی اکسیدکربن و آلودگی هوا ارتباط معنی داری داشته اند. همچنین برآورد مدل لگاریتمی گروسمن و کروگر (با تعدیلاتی) نشان داد که رابطه بین درآمد ناخالص داخلی، تعداد خودروهای موجود، میزان جمعیت با انتشار گاز دی اکسیدکربن ارتباط مستقیم داشته و بیشترین کشش مربوط به درآمد ناخالص داخلی بوده است. به طوری که با افزایش یک درصدی در میزان درآمد ناخالص داخلی، میزان انتشار این گاز ۵۳۹/۵ درصد افزایش خواهد یافت. همچنین رابطه بین درجه بازبودن اقتصادی با انتشار گاز مذکور منفی بوده، به طوری که با افزایش یک درصدی در این شاخص، میزان انتشار این گاز ۳۳۷۲/۰ درصد کاهش خواهد یافت. در نهایت نتایج نشان داد که برنامه سوم توسعه در بین سایر برنامه ها در کنترل آلودگی موفق تر بوده است و افزایش سالانه کمتری در میزان آلودگی و انتشار گاز دی اکسیدکربن داشته که علت اصلی آن را می توان در اجرای برنامه هایی نظیر برنامه جامع کاهش آلودگی در هشت شهر بزرگ کشور جست وجو کرد. بنابراین پیشنهاد می شود برنامه های مذکور با کنترل سایر متغیرهای تاثیرگذار، با تاکید بیشتری ادامه یابد.

کلیدواژه ها:

انتشار دی اکسیدکربن ، برنامه های توسعه ، تولید ناخالص داخلی ، رشد اقتصادی ، مدل گروسمن کروگر