Life table parameters of the cotton bollworm, Helicoverpa armigera (Lep.: Noctuidae) on different soybean cultivars

تاثیر ۱۳ رقم سویا (۳۵۶، M۴، M۷، M۹، Clark، Sahar، JK، BP، Williams، L۱۷، Zane، Gorgan۳ و DPX) روی پارامترهای جدول زندگی کرم غوزه ی پنبه، Helicoverpa armigera (Hübner)، در دمای ۱ ± ۲۵ درجه ی سلسیوس، رطوبت نسبی ۵ ± ۶۵ درصد و دوره ی نوری ۱۶ ساعت روشنایی و ۸ ساعت تاریکی تعیین شد. نرخ بقاء (lx) افراد در زمان ورود جمعیت هم سن اولیه به مرحله ی حشره ی کامل روی ارقام فوق به ترتیب ۸۷/۰، ۸۳/۰، ۹۶/۰، ۹۶/۰، ۷۷/۰، ۷۲/۰، ۸۱/۰، ۷۲/۰، ۸۵/۰، ۷۴/۰، ۸۵/۰، ۸۸/۰ و ۷۲/۰ بود. طولانی ترین و کوتاه ترین امید به زندگی (ex) در آغاز زندگی آفت به ترتیب ۲۲/۴۴ و ۹۸/۳۵ روز روی ارقام Gorgan۳ و BP بود. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) روی ارقام مختلف از ۱۳۲۴/۰ تا ۱۸۴۸/۰ در نوسان بود که کم ترین و بیش ترین مقدار آن به ترتیب روی ارقام ۳۵۶ و M۹ مشاهده شد. بیشترین مقدار نرخ خالص تولید مثل (R۰) روی M۷ (۹۲/۳۵۴ ماده/ماده/نسل) و کم ترین مقدار آن روی ۳۵۶ (۳۵/۸۹) بود. مقادیر نرخ متناهی افزایش (λ)، متوسط زمان یک نسل (T) و مدت زمان دو برابر شدن جمعیت (DT) روی ارقام مختلف سویا به ترتیب عبارت بودند از: ۱۴/۱ تا ۲۰/۱ ماده به ازای هر ماده در هر روز برای λ، ۸۵/۲۸ تا ۶۱/۳۶ روز برای T و ۷۵/۳ تا ۲۳/۵ روز برای DT. به دلیل بالاتر بودن مقدار ضریب تبیین (R۲) در مدل Gompertz، داده های به دست آمده روی ارقام مختلف برازش بهتری با این مدل در مقایسه با مدل Weibull داشتند. نتایج نشان داد که ارقام ۳۵۶، L۱۷، Gorgan۳، BP و Sahar به عنوان نامناسب ترین گیاهان میزبان آفت بوده و نسبت به سایر ارقام مقاومت بیشتری در برابر H. armigera داشتند.

کلیدواژه ها:

Helicoverpa armigera ، نرخ ذاتی افزایش طبیعی ، جدول زندگی ، ارقام سویا