مقایسه اثربخشی طرحواره درمانی و درمان پذیرش و تعهد بر کمال گرایی بیماران با اختلال شخصیت وسواسی- جبری

مقدمه:  کمال­گرایی از علایم اصلی بیماران مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی- جبری است. این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی طرحواره درمانی و درمان پذیرش و تعهد بر کمال­گرایی بیماران با اختلال شخصیت وسواسی- جبری انجام گرفت. روش کار: روش تحقیق در این پژوهش نیمه ­­آزمایشی از نوع پیش­آزمون- پس­آزمون- پیگیری با گروه­های آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی بیماران مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی- جبری مراجعه کننده به مراکز خدمات روانشناسی و مشاوره شهر تهران در سال ۱۴۰۰ بود. از بین آنها تعداد ۵۱ بیمار مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی- جبری بر اساس ملاک­های ورود و خروج و به شیوه نمونه­ گیری در دسترس گزینش شده و به صورت تصادفی در سه گروه (۱۷ نفری) طرحواره ­درمانی، درمان پذیرش و تعهد و گروه کنترل گمارده شدند. گروه آزمایشی اول، طرحواره ­درمانی  با رویکرد یانگ (۱۹۹۰)، گروه آزمایشی دوم تحت آموزش درمان پذیرش و تعهد با رویکرد هیز، استروسهل و ویلسون (۱۹۹۹)، به تفکیک در ۸ جلسه ۹۰ دقیقه­ای قرار گرفتند و گروه کنترل در فهرست انتظار بود. ابزار پژوهش شامل سیاهه کمال­گرایی (PI) و پرسشنامه چندمحوری بالینی میلون (MCMI-III) بود. داده­ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه­گیری مکرر (طرح آمیخته) و آزمون تعقیبی بن­فرنی در نرم­افزار  SPSS۲۵تجزیه و تحلیل شدند.  یافته­ ها: نتایج نشان داد بین گروه­های آزمایش و گروه کنترل تفاوت معنی­دار وجود داشت؛ و هر دو مداخله طرحواره درمانی و درمان پذیرش و تعهد باعث کاهش کمال­گرایی بیماران با اختلال شخصیت وسواسی- جبری شده و تاثیر این مداخلات درمانی در مرحله پیگیری نیز پایدار بوده است (۰۵/۰P<). همچنین، نتایج آزمون تعقیبی بن­فرنی حاکی از آن بود که میزان اثربخشی مداخله طرحواره ­درمانی بر کمال­گرایی بیشتر از درمان پذیرش و تعهد بود (۰۵/۰P<). نتیجه­ گیری: با توجه به یافته­های پژوهش می­توان نتیجه گرفت که مداخلات طرحواره ­درمانی و درمان پذیرش و تعهد می­توانند برای بهبود کمال­گرایی بیماران مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی- جبری کارآمد باشد؛ و توصیه می­گردد که درمانگران و مشاوران در راستای بهبود کمال­گرایی بیماران مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی- جبری در کنار سایر مداخلات درمانی از این درمان­ها استفاده کنند.

کلیدواژه ها:

Obsessive-compulsive personality disorder ، Perfectionism ، Schema therapy ، Acceptance and commitment therapy ، طرحواره درمانی ، درمان پذیرش و تعهد ، کمال گرایی ، اختلال شخصیت وسواسی- جبری.