قضا وقدر و نقش در اختیار ما انسانها

قضا عبارت از همان حکم الهی است، قدر اندازه حدود وثغور آن قضا است، قضا وقدر هر کدام چهار قسم در مجموع به هشت قسم قابل تصور است، قضا وقدرتشرعی: قضا در تشریع: به معنای حکم و فرمان است، قدردر تشریع: به معنای اندازه وحدود وثغور احکام ودستورات الهی درعالم تشریع  است .  قضاوقدر تکوینی این است: که خدای تعالی پس از فراهم شدن مقدمات و اسباب و شرایط یک پدیده، آن را در عالم تکوین به مرحله نهایی و حتمی می رساند. قدر درتکوینی: در حقیقت، اعتقاد به قانون علیت و نظام علت و معلول که اندازه و حدود و کیفیات و کمیات آن درجهان آفرینش در خارج معین ومشخص است. قضاوقدرعلمی: قضای علمی الهی: به معنای علم خدا به فراهم شدن مقدمات و اسباب و پدیده ها علم به وقوع حتمی یا غیر حتمی آن پدیده ها به کار می رود، که به آن قضاعلمی می گوید: قضا علمی خداوندمنان به عالم تکوین وتشریع تعلق می گیرد. قدرعلمی الهی: دراندازه وزمان های خاص که نماز واحکام  وتقدیرات الهی در خارج توسط مکلف انجام می گیرد، آن قدر واندازه در تشرع تکوینی قابل تحقق است.    قضا وقدر عینی: قضا عینی: یعنی حکم  عینی خداوند منان به تحقق عینی پدیده ها به مقتضای قضای عینی خداوند بافراهم شدن تمام شرایط به مرحله نهایی رسیده باشد، همان قضای عینی خداوند منان گفته می شود.                  قدرعینی: در واقع، تقدیر عینی خداوند؛ یعنی خداوند هر مخلوقی را با حدود و قیود و اندازه، شرایط، خصوصیات و توانهای مخصوصی به وجود می آورد،. هدف کلی از این مقاله بررسی نقش قضا وقدر در نظام زندگانی انسان از نظر قرآن وروایات دید گاه اشاعره معتزله وشیعه است، تا این که معلوم شود کدام دیدگاه عملی ونجات بخش است کدام دیگاه نظام  هستی را حکیمان، دارای اختیار، معتدیل با کرامت وسجایای اخلاقی بیان کرده است. روش بررسی این مقاله به صورت توصفی تطبقی انجام گرفته است. سوال اصلی: نقش قضاوقدر در نظام زندگانی انسان از منظر قرآن، احادیث ودید گاه اشاعره معتزله وشیعه چیست؟  سوال فرعی اقسام قضا وقدر ومصادق قضا وقدر در قرآ کریم چیست؟

کلیدواژه ها:

قضا ، قدر ، اراده ، اختیا ، اشاعره ، معتزله ، امر بین الامرین