پایش فرونشست زمین با تحلیل سری زمانی پراکنش گرهای دائمی و تغییرات تراز آب زیرزمینی؛ (مطالعه موردی دشت سراب)

امروزه، فرونشست زمین پدیده ­ای شایع در بسیاری از مناطق جهان است که آثار مخربی بر روی شبکه ­های حمل و نقل، تاسیسات و سازه ها دارد. هدف این مطالعه بررسی وضعیت فرونشست دشت سراب و ارتباط آن با تغییرات تراز آب زیرزمینی می ­باشد. دشت سراب از دشت­ های دارای خطر بالای فرونشست استان آذربایجان ­شرقی معرفی شده است، با این ­حال تاکنون مطالعه ­ای برای بررسی ارتباط سطح ایستابی با فرونشست زمین بر اساس نقشه ­های نرخ جابه ­جایی زمین انجام نشده است. در این مقاله ابتدا به منظور افزایش دقت در تعیین جابه ­جایی­ ها، روش تحلیل سری زمانی پراکنش­گرهای دائمی و ۳۶ تصویر Sentinel-۱A در بازه ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ استفاده شد و بیشینه نرخ فرونشست حدود ۴۵- میلی­متر در سال در راستای قائم به دست آمد. بخش ­های دارای بیشینه فرونشست دشت نیز مشخص شد. با استفاده از داده­ های سری زمانی چاه ­های­ پیزومتری در فاصله سال­های ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۸، مشخص شد در مناطق دارای فرونشست زیاد، کاهش چند متری سطح ایستابی وجود داشته، در حالی­که در مناطق فاقد فرونشست، تغییرات سطح ایستابی به شکل سینوسی بوده است. همچنین، با تهیه نقشه هم ­افت سطح ایستابی در بازه زمانی سه ساله، همبستگی بین سطح ایستابی (متغیر مستقل) و جابه­ جایی سطح زمین (متغیر وابسته) مورد بررسی قرار گرفت. وجود معادله خط رگرسیون نشان داد، رابطه آماری بین سطح ایستابی و جابه­ جایی­ های سطح زمین معنی ­دار است و رابطه مستقیم بین دو متغیر وجود دارد. بنابراین پایش مستمر میزان ذخایر آب ­های زیرزمینی و کنترل برداشت­ آب، نقش موثری در پیشگیری از خطرات پدیده فرونشست خواهد داشت که لازم است در دستور کار قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

فرونشست زمین ، تداخل سنجی راداری ، پراکنش گرهای دائمی ، سطح ایستابی ، همبستگی