توسعه مدل هیدرولوژیکی روزانه بارش- رواناب برای شبیه سازی آب ورودی به سد بوکان و کمی سازی تاثیرات خشکسالی شدید تاریخی با به کارگیری مدل WEAP و کالیبراسیون چند هدفه

با افزایش خشکسالی ها و افزایش مصرف آب در بخش کشاورزی، دریاچه ارومیه با بحران کم آبی روبرو شده است. هدف این تحقیق، توسعه یک مدل هیدرولوژیکی به منظور شبیه سازی روزانه رواناب ورودی به سد بوکان است تا از آن برای شبیه سازی مولفه های بیلان آب در زیرحوضه ‎های بالادست این سد با نگرشی نوین نسبت به تحقیقات مشابه استفاده شود. با استفاده از روش رطوبت خاک، یک مخزن برای شبیه سازی روزانه ذخیره برف و مخزن دیگر برای شبیه سازی روزانه رطوبت منطقه ریشه درنظر گرفته می شود. به منظور تخمین مقدار بهینه پارامترهای کالیبراسیون، از کالیبراسیون دو هدفه MOPSO۱ برای بیشینه سازی دقت شبیه ­سازی دبی و لگاریتم دبی مشاهداتی استفاده شده است. نتایج نشان داد بین به حداکثر رساندن دو تابع هدف موازنه۲ کمی وجود دارد، درواقع هیچ خطای بزرگی در مدل وجود ندارد که مانع از بهبود هم زمان هر دو تابع هدف شود. نتایج کالیبراسیون نشان می ­دهد که مقدار میانگین معیار نش- ساتکلیف۳ زیرحوضه های بالادست سد بوکان برای شبیه سازی دبی و لگاریتم دبی مشاهداتی به ترتیب برابر ۰/۴۳ و ۰/۶۳ و این مقادیر برای مرحله واسنجی به ترتیب برابر ۰/۵۴ و ۰/۵۷ بدست آمد. مدل سازی بیلان آب حاکی از آن است که بارش و رواناب ورودی به سد در دوره خشکسالی شدید به ترتیب ۳۲ و ۴۰ درصد و رطوبت خاک و ذخیره برف در منطقه به ترتیب ۱۵۸ و ۳۲ درصد نسبت به دوره بلندمدت کاهش یافته اند. مدل توسعه یافته می تواند به منظور پیش بینی اثرات تغییر اقلیم بر رواناب ورودی به سد و برنامه ریزی برای تخصیص بهینه منابع آب سد بوکان مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

حوضه آبریز دریاچه ارومیه ، سد بوکان ، بهینه سازی چند هدفه ، روش رطوبت خاک