ارزیابی توزیع و منشا آرسنیک در آبخوان های کارستی، مطالعه موردی چشمه شور کارستی گرو در شرق خوزستان

در ایران چشمه های متعددی وجود دارند که به وسیله آرسنیک آلوده و غیرقابل شرب شده اند. چشمه گرو در محدوده مسجدسلیمان شاخصی ازاین گونه چشمه ها می باشد. به منظور بررسی غلظت آرسنیک تعداد ۲۰ نمونه آب چشمه و پیزومترهای تاقدیس آسماری جمع آوری شدند. غلظت عناصر اصلی و عناصر فرعی (AS، Fe، Mn، Ni، V و Li) در نمونه ها اندازه گیری شد. مطالعات ICP-OES نیز بر روی ۳ نمونه سازند اطراف منطقه انجام گردید. نتایج نشان داد که چشمه گرو دارای میزان آرسنیک بیش از ppb۱۰ می باشد. بررسی های هیدروشیمی و آماری نمونه های آب و سنگ و همچنین همبستگی معنی دار آرسنیک با کاتیون های اصلی و نیکل و وانادیوم نشان می دهد عوامل انسان زاد تاثیری در میزان آرسنیک نداشته اند و می توان منشا آرسنیک را زمین زاد (سازند گچساران و ورود شورابه های نفتی) دانست. چگونگی مکانیسم کلیدی آزادسازی و تحرک آرسنیک در فصل مرطوب تنفس بی هوازی باکتری های احیاکننده +Fe۳ است، درحالی که در فصل خشک با احیایی تر شدن محیط (تاثیر بیشتر شورابه نفتی)، فعالیت میکروارگانیسم های SRB و IRB موجود در دهانه چشمه سبب احیا آهن به واسطه سولفید حاصل از تنفس سولفاتی می شود که این امر سبب تشکیل رسوب آرسنیک می گردد. همچنین آنالیز کروماتوگرافی گازی نفت موجود در چشمه، نشان می دهد بوی H۲S حاصل احیاء ترموشیمیایی سولفات در مخازن کربناته می باشد. با توجه به نتایج این پژوهش استفاده از منابع آبی موجود در منطقه، سلامت ساکنین منطقه را تهدید می کند و بایستی از روش های حذف آرسنیک استفاده گردد.

کلیدواژه ها:

آرسنیک ، چشمه گرو ، سازند گچساران ، شورابه نفتی ، باکتری های احیاکننده