مدل سازی کمی تغییرات زمانی – مکانی نگهداشت و پتانسیل فرسایش خاک و تولید رسوب (منطقه موردمطالعه حوضه های آبخیز لاهیجان چابکسر و آستانه کوچصفهان)

الگوی توزیع زمانی و مکانی ارائه خدمات اکوسیستمی یکی از ویژگی های اساسی اکوسیستم ها است. یکی از خدمات اکوسیستمی مهم در رابطه بسیاری از اکوسیستم ها ازجمله حوضه های آبخیز شمال ایران، نگهداشت خاک است. این خدمت ارزشمند در بسیاری از مناطق ازجمله حوضه های آبخیز کشورهای درحال توسعه، مورد بررسی قرار نگرفته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات مکانی-زمانی فرسایش و نگهداشت خاک در سال های ۲۰۰۰ و ۲۰۲۰ انجام گرفته است. همچنین در این تحقیق دو حوضه آبخیز لاهیجان-چابکسر و آستانه-کوچصفهان، در استان گیلان به عنوان منطقه موردمطالعه انتخاب شده است. این حوضه ها از نظر اکولوژیکی نمادی از اکوسیستم درهم تنیده انسانی و طبیعی است که ظرفیت بالایی در ارائه انواع خدمات اکوسیستمی دارد و در سال های اخیر دستخوش تغییراتی شده است. نتایج نشان می دهد مقدار کل پتانسیل فرسایش خاک در منطقه موردمطالعه در سال های موردبررسی به ترتیب برابرند با ۷۳۷۵۵۹۰ و ۱۲۶۴۸۶۷۶ تن مجموعا در حوضه های آبخیز مورد مطالعه برابر با ۵/۱۱ و ۸/۱۹ تن در هکتار و مقدار ارائه خدمت اکوسیستمی نگهداشت خاک در این سال ها در کل حوضه آبخیز به ترتیب عبارتند از با ۱۲۲۲۴۳۴۰۹ و ۲۰۳۸۶۵۶۱۶ تن مجموعا می باشد. همچنین بر اساس نتایج حاصل شده بخش کوچکی از منطقه، بیشترین تلفات خاک و رسوب را به خود اختصاص داده است. بنابراین، نتایج بر نیاز فوری به اقدامات هدفمند حفاظت از خاک و آب برای اطمینان از پایداری منابع حوضه تاکید می کند.

کلیدواژه ها:

خدمات اکوسیستمی ، نگهداشت خاک ، فرسایش خاک و تولید رسوب