شناسایی متغیرهای موثر در تخریب زیستگاه پلنگ در منطقه کپه داغ با استفاده از منحنی پاسخ

در میان گربه سانان بزرگ دنیا، پلنگ از گسترده ترین پراکنش جغرافیایی برخوردار است و به عنوان گونه ای آسیب پذیر در مقیاس جهانی و گونه ای درخطر انقراض در لیست قرمز در مقیاس ملی قرار دارد. بزرگترین خطر تهدیدکننده حال حاضر این گونه افزایش تخریب زیستگاه های پیوسته آن و تبدیل شدن این مناطق به تکه های دور از ه م و اغلب با زیر جمعیت های پایین است ازاین رو، نیاز به روشهایی است که به کمک آنها بتوان زیستگاهها را ارزیابی کرده و درگذر زمان افت کیفیت در این زیستگاهها را بددست آورد. یکی از روشهای ارزیابی زیستگاه نرم افزار Maxent است که برای مدلسازی توزیع پتانسیل گونه ها و تهیه نقشه مطلوبیت زیستگاه به کار می رود. با مشخص شدن زیستگاههای مطلوب و منابع جذب و دفع گونه دریک زیستگاه می توان برنامه های حفاظتی و حمایتی ویژهای را مناسب با عملکرد آنگونه در آن زیستگاه برای حفاظت از گونه موردنظر و مدیریت زیستگاه آن طراحی نمود. به منظور ارزیابی نتایج به دست آمده از مدل مذکور و شناسایی عوامل تخریب زیستگاه از (منحنی های پاسخ گونه ) استفاده می شود.این منحنی عکس العمل گونه را نسبت به هر تک متغیر زیستگاهی نشان می دهد و به صورت نموداری ارائه می شود که در آن محور افقی میزان متغیر زیستگاهی و محور عمودی مطلوبیت زیستگاه گونه را نشان می دهد. در این پژوهش از روش Maxent به منظور مدلسازی زیستگاه پلنگ ایرانی در منطقه کپه داغ در شمال شرق ایران استفاده شد به همین منظور ۱۰۵ نقطه حضور پلنگ جمع آور ی شد و تعداد ۳۰ متغیرهای زیست محیطی شامل : شیب جغرافیایی ، انحراف معیار شیب ، مدل رقومی ارتفاع (DEM)، فاصله از کشاورزی آبی ، فاصله از شهرها، فاصله از کشاورزی دیم ، فاصله از روستا فاصله از بزرگراهها، فاصله از جادهها، فاصله از معادن، فاصله از زمین های بایر، فاصله از مراتع ، فاصله از مناطق جنگل کاری شده، فاصله از جنگل های انبوه، فاصله از جنگل های تنک ، فاصله از شبکه حفاظتی ، فاصله از رودخانه ها، فاصله از منابع آبی ، شاخص تراکم پوشش گیاهی ، فاصله از نقاط حضور کل و بز، فاصله از نقاط حضور آهو، فاصله از نقاط حضور گوسفند وحشی ، دمای متوسط سالیانه ، بارش خشک ترین فصل سال، بارش گرمترین فصل سال، میانگین دمای گرمترین فصل سال، بارش مرطوبترین فصل سال، تغییرات فصلی بارش و بارش سالیانه از طریق نرم افزار ۳.۱۰ Arcgis آمادهسازی و سپس وارد مدل شدند. نتایج منحنی پاسخ نشان داد متغیرهای فاصله از جاده، فاصله از بزرگراهها، فاصله از زمین های بایر، فاصله از شهرها و فاصله از مناطق جنگل کاری شده اثر دافعه بر مطلوبیت زیستگاه گونه دارند؛ بنابراین توسعه ناموزون هر یک از متغیرهای انسانساخت می تواند باعث تخریب هرچه بیشتر این زیستگاهها گردد.

کلیدواژه ها:

تهدید ، پلنگ ایرانی ، Maxent ، مطلوبیت زیستگاه