اثر سطوح مختلف عنصر روی بر قابلیت هضم مواد مغذی، فراسنجه های شکمبه ای، ابقاء نیتروژون و پروتوزوای شکمبه ای بره های نر مهربان

سابقه و هدف: عنصر روی یک ماده معدنی ضروری است که در بسیاری از اعمال حیاتی بدن از قبیل رشد، سنتز DNA، ساختمان هورمون ها و آنزیم ها نقش دارد. به همین دلیل وجود این عنصر در جیره غذایی حیوانات لازم و ضروری است. کمبود روی در جیره، سبب کاهش اشتها و اختلال در تخمیر شکمبه می شود. این پژوهش، به منظور بررسی اثر سطوح مختلف عنصر روی بر قابلیت هضم مواد مغذی و فراسنجه های شکمبه ای در بره های نر مهربان انجام شد.مواد و روش ها: برای انجام این آزمایش از تعداد ۱۸ راس بره نر مهربان ۴-۳ ماهه با میانگین وزن ۶۷/۲± ۶۲/۳۳ کیلوگرم در قالب طرح کاملا تصادفی با ۳ تیمار و ۶ تکرار استفاده شد. جیره پایه (حاوی ۱۰/۲۶ میلی گرم عنصر روی در هر کیلوگرم ماده خشک جیره) به صورت کاملا مخلوط شده در دو وعده صبح (۰۸:۰۰) و عصر (۱۶:۰۰) به مدت ۶۰ روز در اختیار بره ها قرار گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل ۱) جیره پایه، بدون افزودن مکمل روی (شاهد)، ۲) جیره پایه به همراه ۴۰ میلی گرم عنصر روی در هر کیلوگرم ماده خشک جیره به صورت سولفات روی و ۳) جیره پایه به همراه ۸۰ میلی گرم عنصر روی در هر کیلوگرم ماده خشک جیره به صورت سولفات روی بود. در طول دوره آزمایش، مقدار خوراک مصرفی روزانه و افزایش وزن بره ها هر ۱۵ روز یکبار اندازه گیری شد. به منظور بررسی مقدار pH، غلظت کل اسیدهای چرب فرار، آمونیاک و نیز جمعیت پروتوزواهای شکمبه، در روز آخر آزمایش و ۳ ساعت بعد از خوراک دهی صبح، با استفاده از لوله مری از بره ها مایع شکمبه استحصال شد. نمونه های مربوط به تعیین غلظت کل اسیدهای چرب فرار و آمونیاک با استفاده از پارچه متقال چهار لایه صاف و پس از اسیدی شدن، در دمای ۲۰- درجه سانتی گراد نگهداری شد. نمونه های در نظر گرفته شده برای تعیین پروتوزوآها (بدون صاف شدن)، به نسبت ۱ به ۱ با فرمآلدئید ۵/۱۸% مخلوط و در دمای اتاق و به دور از تابش نور نگهداری شد. در پایان روز ۶۰ آزمایش، از هر تیمار تعداد ۴ راس بره به صورت تصادفی انتخاب و به مدت ۱۰ روز (۵ روز دوره سازش پذیری و ۵ روز دوره نمونه برداری) به داخل قفس های متابولیک منتقل شدند و آزمایش تعیین قابلیت هضم و ابقاء نیتروژن بر روی آنها انجام شد. در مرحله نمونه برداری، مقدار خوراک خورده شده، پسماند احتمالی، ادرار و مدفوع دفع شده طی ۲۴ ساعت به طور روزانه ثبت و از آنها نمونه-برداری صورت گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد استفاده از سطوح مختلف عنصر روی، اثر معنی داری بر مصرف ماده خشک، ماده آلی و پروتئین خام نداشت. قابلیت هضم ماده خشک و قابلیت هضم اجزای جیره با مصرف مکمل روی تغییر نکرد. ارزش غذایی جیره ها (پروتئین خام قابل هضم و مجموع مواد مغذی قابل هضم) نیز در تیمارهای مختلف تفاوت معنی داری نشان نداد. همچنین، افزودن عنصر روی به جیره پایه، اثر معنی داری بر فراسنجه های شکمبه ای (مقدار pH، غلظت کل اسیدهای چرب فرار و آمونیاک)، تعداد کل پروتوزوآهای شکمبه و جنس های مشاهده شده آنها نداشت. بیشترین تعداد پروتوزوآی مشاهده شده، مربوط به جنس انتودینیوم و کمترین تعداد نیز مربوط به جنس داسی تریش بود. افزودن مکمل روی به جیره پایه اثر معنی داری بر نیتروژن ابقاء شده نداشت. میزان نیتروژن ابقاء شده در تیمارهای شاهد، ۲ و ۳ به ترتیب ۹۵/۸، ۵۵/۸ و ۶۱/۸ گرم در روز بود که تحت تاثیر مصرف عنصر روی قرار نگرفت.نتیجه گیری: به طور کلی، نتایج این آزمایش نشان داد که اضافه کردن مقدار ۴۰ و ۸۰ میلی گرم عنصر روی به هرکیلوگرم از ماده خشک جیره پایه (حاوی ۱۰/۲۶ میلی گرم عنصر روی در هر کیلوگرم ماده خشک)، تاثیر معنی داری بر صفات اندازه گیری شده نداشت. به نظر می-رسد مقدار عنصر روی موجود در جیره پایه، نیاز حیوان را از این نظر تامین کرده و نیازی به افزودن عنصر روی نیست.

کلیدواژه ها:

بره نر مهربان ، عنصر روی ، فراسنجه های شکمبه ، قابلیت هضم ، متابولیسم نیتروژن