بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی گردوغبار معدنی در حومه شهر اصفهان

در سال های اخیر خشکسالی، فعالیت های صنعتی و معدنی سبب افزایش رسوبات گردوغبار در حومه شهر اصفهان شده است. هدف از تحقیق حاضر بررسی خصوصیات شیمیایی و فیزیکی ذرات گردوغبار معدنی در حومه شهر اصفهان و مقایسه آن با سال های گذشته است. برای این منظور تعداد ۸۰ نمونه رسوبات گردوغبار به کمک ظروف تیله ای در ۲۰ ایستگاه طی مدت یکسال (تیر ۱۳۹۴- تیر ۱۳۹۵) در منطقه مورد مطالعه برداشت شد. سپس ترکیبات شیمیایی و مرفولوژی رسوبات گردوغبار با استفاده از روش های پیشرفته آزمایشگاهی پلاسمای جفت شده القایی_طیف سنج جرمی، پلاسمای جفت شده القایی_طیف سنج نشری، پراش پرتو ایکس و میکروسکوپ الکترونی روبشی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد به طور کلی بخش عمده ترکیبات ذرات گردوغبار معدنی در منطقه مورد مطالعه از عناصر کلسیم، آلومینیم، آهن، منیزیم، سدیم، پتاسیم، تیتانیم، استرانسیم، روی، فسفر، منگنز و باریم تشکیل شده است. همچنین این تحقیق نشان داد در منطقه مورد مطالعه غلظت اغلب عناصر فلزات سنگین حتی تا حدود ۵ برابر بالاتر از میزان آن در مطالعات قبلی طی سال های گذشته شده است. بخش شمال شرقی منطقه مورد مطالعه بالاترین میزان رسوبات گردوغبار را دارا بود؛ با این حال بیشترین غلظت عناصر شیمیایی بویژه فلزات سنگین در ناحیه جنوب غربی مشاهده شد. منیزیم، سدیم، استرانسیم، مولیبدن، سزیم و اورانیم در شمال شرق؛ آهن، روی، منگنز، کروم، زیرکونیم، سرب، وانادیوم، آنتیموان و کادمیوم در جنوب غرب؛ جیوه در شمال غرب و کلسیم در جنوب شرق بالاترین غلظت را داشتند و می توان این عناصر را به عنوان شاخص های آلایندگی گردوغبار منطقه ای در نظر گرفت. گردوغبار در ناحیه شمال شرق حاوی کانی های کوارتز، کلسیت و ژیپس با پوششی از جنس کانی های دولومیت، مسکوییت بودند. مرفولوژی زاویه دار و نیمه مدور ذرات می تواند شاهدی بر وجود منبع محلی باشد.

کلیدواژه ها:

گردوغبار رسوبی ، تله رسوب گیر تیله ای ، خصوصیات شیمیایی و فیزیکی ، کانی شناسی گردوغبار