ارزیابی و تهیه نقشه خطر کل بیابان زایی با روش اصلاح شده فائو و یونپ (مطالعه موردی: حوزه آبخیز قره چای)

معرفی مدلی موقت به منظور ارزیابی بیابان زایی و ترسیم نقشه حساسیت اراضی به فرایندهای کاهنده کارایی سرزمین، توسط فائو و یونپ پیشنهاد گردید. در نوشتار پیش رو، نتایج اجرای منطقه ای روش اصلاح شده فائو و یونپ در حوزه آبخیز قره چای ارائه می شود. در این روش ۵ فرایند اصلی تخریب اراضی از ۲ جنبه وضعیت کنونی و استعداد طبیعی مورد بررسی قرار گرفت و برای هر یک از جنبه های مذکور، نقشه با درجات بیابان زایی کم، متوسط، شدید و بسیار شدید تفکیک گردید. سپس نقشه های مذکور تلفیق شده و ۲ نقشه وضعیت کنونی و استعداد طبیعی بیابان زایی ترسیم شد. به منظور بدست آوردن خطر کل بیابان زایی نقشه های فشار دام و جمعیت انسانی بر محیط تهیه و با ۲ نقشه قبلی تلفیق شدند و درجات خطر کل محاسبه گردید. نتایج نشان داد از منظر وضعیت کنونی بیابان زایی، بیشترین زوال پوشش گیاهی (۷۶%) در مرکز، جنوب و شرق، بیشترین فرسایش آبی و بادی (۲/۴۵% و ۹/۵۷%) در غرب و شرق، بیشترین شوره زایی (۷/۳۴%) در شرق و بیشترین افت منابع آب زیرزمینی در مرکز و شرق ملاحظه می شود. به طوری که بیشترین فشار دام بر محیط زیست (۳/۵۸%) در مرکز وارد شده، اما فشار جمعیت بر محیط زیست چندان قابل توجه نیست. در نقشه خطر کل بیابان زایی ۴/۳۹، ۹/۲۷، ۱/۲۵ و ۳/۷ درصد از مساحت منطقه به ترتیب در طبقات بیابان زایی کم، متوسط، شدید و بسیار شدید قرار گرفتند. بنابراین می توان چنین نتیجه گرفت که عوامل طبیعی و انسانی در به وجود آمدن این شرایط موثر بوده اند و به ویژه نقش فشار دام در تخریب اراضی ملموس تر بود.

کلیدواژه ها:

روش اصلاح شده فائو-یونپ ، نقشه خطر بیابان زایی ، قره چای