بررسی و تعیین ویژگی های چند باکتری حلکننده فسفات از خاک کشاورزی مزرعه گندم واقع در استان یزد

چکیده: سابقه و هدف: استفاده فراوان از کودهای شیمیایی از دهه دوم قرن بیستم با ورود محصول واکنش هابر-بوش به بازار رایج شد و متعاقب آن صنعت کشاورزی رونق گرفت. امروزه، افزایش مصرف مواد شیمیایی موجب پیامد های زیانبار زیست محیطی و بالا رفتن هزینه های تولید محصولات کشاورزی شده است. استفاده از کودهای زیستی، با پتانسیل محلول سازی فسفر در خاک های کشاورزی، به عنوان یک گزینه دوستدار محیط زیست و جایگزین برتر بجای مصرف هر چه بیشتر کودهای شیمیایی در نظر گرفته می شود. مجموعه های جدیدی از باکتری های حل کننده فسفات با گوناگونی زیستی وسیع برای استفاده به عنوان کود زیستی فسفات برای مصرف محصولات زراعی گوناگون و در اقلیم های متفاوت مورد نیازند. هدف از این پژوهش، بررسی و تعیین ویژگی های چند باکتری فعال حل کننده فسفات از خاک چند منطقه مختلف زیرکشت گندم در استان یزد بود. مواد و روش ها: در این پژوهش، میکروارگانیسم های خاک زمین کشاورزی غربالگری شده و جدایه ها در محیط کشت PVK آگار از نظر ایجاد هاله مورد بررسی قرار گرفتند و سپس شاخص و کارایی حل کنندگی فسفات محاسبه شد. میزان رهایش فسفات در محیط کشت مایع بر حسب میکروگرم بر میلی لیتر اندازه گیری شد. تمامی جدایه ها از نظر تحمل شرایط مختلف محیطی (دما، شوری و (pH مورد بررسی قرار گرفتند و در پایان تولید انواعی از اسیدهای آلی توسط جدایه ها با کمک روش کروماتوگرافی لایه نازک بررسی شد. یافته ها: از میان جدایه ها، ۱۰ جدایه در محیط دارای کلسیم فسفات هاله ایجاد کرده و در محیط بدون نیتروژن حاوی شناساگر بروموتیمول بلو رشد و تغییر رنگ نشان دادند. ۵ جدایه دارای بیشترین شاخص حل کنندگی فسفات (SI) (بین ۲ تا ۴) و ۵ جدایه بالاترین کارایی در حل کنندگی فسفات (PSE) (مساوی یا بیشتر از ۲۰۰ درصد قطر هاله/ قطر کلنی) را نشان دادند. بیشترین شاخص حلکنندگی متعلق به جدایه ی YC به میزان ۱/۴ بوده است، در حالیکه تجزیه و تحلیل آماری، هیچ اختلاف معناداری مابین میانگین های کارایی حل کنندگی جدایه های مختلف نشان نداد. و میزان رهایش فسفات در بررسی کمی در ۴ جدایه برتر به میزان ۲۵/۱۵۰ تا ۹۱/۲۰۳ میکروگرم بر میلی لیتر اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل آماری نشان می دهد که از میان ۱۰ سویه ی آزمون شده، YS و YG به ترتیب با رهایش ۹/۲۰۳ و ۸/۱۹۴ میکروگرم بر لیتر فسفات، بیشترین کارایی را از خود نشان دادند. این دو سویه، با جدایه های YK و YC اختلاف معناداری نداشتند. همچنین جدایه های YX، YA، YP، YH، YJ و YI با قرار گرفتن در یک سطح آماری، کمترین توانایی در این زمینه را از خود نشان دادند. آزمایش های مربوط به مقاومت جدایه ها به عوامل محیطی نشان داد که تقریبا تمامی ۱۰ جدایه می توانند در دامنه pH اسیدی تا قلیایی (۵-۹) و دمای ۲۵ - ۳۷ درجه سانتی گراد رشد داشته باشند. همچنین جدایه ها شوری محیط را تا نمک ۱۰ درصد تحمل کردند. روش کروماتوگرافی لایه نازک در تمامی جدایه ها حضور اسیدهای آلی مانند اسید سیتریک و اسید اگزالیک را تایید کرد. نتیجه گیری: پژوهش حاضر نشان می دهد که میکروارگانیسم های مورد بررسی با دارا بودن توانایی بالای حل کنندگی فسفات، پتانسیل قابل توجه ای به عنوان جایگزین مناسب برای کودهای شیمیایی دارای اثرات مخرب جانبی داشته باشند. .

کلیدواژه ها:

باکتری حل کننده فسفات ، کود شیمیایی ، اسید آلی ، تثبیت نیتروژن