تحلیل لرزه ای گنبدهای تک پوسته آجری؛ نمونه موردی گنبد ماه خاتونی میناب

یکی از عناصر اصلی در معماری ایرانی که به خوبی توانست جای خود را در معماری سایر کشورهای اسلامی باز کند،گنبد است. ساخت و به کارگیری گنبد از عصر ساسانی در ایران و تقریبا مقارن با گنبدهای رومی رایج گشت. نقشنمادین و سمبلیک آن در کنار فضای فراخی که در زیر فراهم کرد باعث شد تا پس از ورود اسلام به سرعت در مهم ترینبنای عمومی اسلامی یعنی مسجد تجلی یابد. نخستین تجارب استفاده از گنبد در دوره اسلامی به انواع کوچک و بسیارساده محدود می شد اما رفته رفته با افزایش دانش سازه ای راجع به آن، نمونه های بزرگ تر و موفقیت آمیزتری شکلگرفت. تقریبا تا پیش از قرون ۴ و ۵ هجری گنبدها صرفا از یک پوسته متشکل بودند اما عواملی چون پیشرفتتکنیک های ساخت، تمایل به ابراز شکوه، تاکید نقش نمادین و محوری مسجد و ... باعث شد تا معماران گنبدها را از دوجزء گنبد زیرین کوتاه و گنبد رویین (بعضا) مرتفع، بسازند. قدمت زیاد ابنیه برجای مانده با گنبد تک پوسته و اهمیتحفظ این میراث ارزشمند در کنار لزوم شناخت رفتار این نوع سازه و نقاط ضعف و قوت آن در معماری امروز، بحث دراین باب را ضروری می نماید. در این مقاله نگارنده بر آن است که به تحلیل رفتار گنبدهای نوع اول (تک پوسته آجری)در هنگام لرزه بپردازد و عملکرد عمومی گنبدهای تک پوسته را شرح نماید، به همین منظور گنبد بقعه سید علی حسنماه خاتونی میناب به عنوان نمونه ای از این گونه، پس از مدل سازی در نرم افزار WORKBENCH۱۵.۰ANSYS مورد تحلیل قرار می گیرد.

کلیدواژه ها:

گنبد تک پوسته ، آجر ، گنبد ماه خاتونی ، آنالیز لرزه ای ، انسیس