تاثیر افزایش دما بر ذوب برف و رواناب رودخانه در ماه های گرم سال و تحلیل متغیرهای اقلیمی در حوضه تمر، ایران

گرم شدن زمین باعث تغییرات الگوی بارندگی و کاهش ذخایر برف شده است. هدف مقاله ی حاضر ارزیابی تاثیر افزایش دما بر ذوب برف و رواناب رودخانه در ماه های گرم سال و تحلیل متغیرهای اقلیمی در حوضه تمر می باشد. بدین منظور سطح پوشش برف از تصاویر روزانه ماهواره مودیس استخراج و براساس ارتفاع و با کاربرد نرم افزار GIS محدوده ی مطالعات به چهار ناحیه تقسیم شد. به منظور شبیه سازی رواناب ناشی از ذوب برف از داده های مشاهداتی دبی ایستگاه هیدرومتری تمر، بارش ایستگاه قرناق و میانگین دمای ایستگاه گیداغ (سال های۱۳۹۵-۱۳۹۲) برای واسنجی و (سال های ۱۳۹۸-۱۳۹۶) برای صحت سنجی استفاده شد. سطح پوشش برف در مرحله واسنجی در دی ماه به بیشترین مقادیر برابر ۲۸ درصد در ناحیه سوم و ۸/۲۸ درصد در ناحیه چهارم رسید. در مرحله صحت سنجی نیز نواحی سوم و چهارم در بهمن ماه بیشترین درصدها را به ترتیب برابر با ۸/۴۵ و ۲/۳۰ به خود اختصاص دادند. مقایسه نتایج رواناب شبیه سازی شده و مشاهداتی نشان داد که سهم رواناب ناشی از ذوب برف در گذر از بهمن به فروردین ماه قابل توجه است. بطوری که بیشترین افزایش مقدار رواناب مربوط به سال آبی ۱۳۹۸-۱۳۹۷ از ۸/۱ به ۱/۳۹ درصد برآورد شد. همچنین بیشترین و کمترین درصد ذوب برف در سال های ۱۳۹۴-۱۳۹۳ و ۱۳۹۸-۱۳۹۷ به ترتیب به مقدار ۱۹ و ۳/۳ درصد بوده است. نتایج تحلیل حساسیت پارامترهای مدل شامل آهنگ کاهش دما، دمای بحرانی، زمان تاخیر، فاکتور درجه_روز، ضرایب X  و Y، ضریب رواناب بارش و ضریب رواناب برف نشان داد که پارامترهای ضریب رواناب باران و X از تاثیرگذارترین پارامترها هستند. تاثیر دما و بارندگی بر فرآیند رواناب نیز در ماه‎های مختلف متفاوت ثبت شد.

کلیدواژه ها:

Climate variability ، floods ، hydrological model ، Mountain basin ، water resources