عرفان مولانا در ساحت تجارب دینی و عرفانی

دین که یکی از مهم ­ترین عرصه ­های معرفتی است، ساحت ­های مختلفی ازجمله ساحت انفسی و درونی دارد. در مطالعات عرفانی جدید، از ساحت انفسی یا همان تجارب شخصی از خداوند به «تجربه دینی و عرفانی» تعبیر می شود. در این پژوهش، دیدگاه مولوی را برمبنای نظریه ­های جدیدی که در عرصه مطالعات عرفانی مطرح هستند، بازکاوی خواهیم کرد و مسئله اصلی، جست وجو و تحلیل تجارب عرفانی مولوی و انعکاس ادیبانه آن ها در بیان او خواهد بود. به نظر می ­رسد از آنجاکه مولانا در عرفان خانقاهی، عرفان ذوقی و عرفان نظری صاحب سبک و نظر است، خود نیز تجارب عرفانی وسیعی را از سر گذرانیده، و به بازسازی هنری این تجارب ناب، پیچیده و حیرت­ انگیز در قالب زبان و بیان ادبی پرداخته است. تجارب عرفانی و شهودی مولانا در غزل­ هایش بیشتر به صورت بی ­واسطه و در لابه ­لای تمثیلات عرفانی مثنوی، با واسطه و در موقعیت­هایی که استمرار کلام، او را به عرصه­ های ناخودآگاه کشانیده، بروز پیدا کرده است. برخی از تجربه­ های عرفانی مولانا از حیث شکل و ساختار بازنمایی در چارچوب تحلیل ­هایی که ویلیام جیمز از تجارب عرفانی عرضه می­کند، قابل تحلیل هستند و ما در این پژوهش، ضمن تبیین اصل تجربه ­مندی آثار مولانا، از جمله داستان پادشاه و کنیزک، تجربه عرفانی مندرج در آن را بر مبنای چارچوب نظری  جیمز  بررسی کرده و شباهت ­های ساختاری آن را با موضوعاتی که  جیمز مطرح کرده است، نشان داده­ایم.

کلیدواژه ها:

تجربه دینی ، تجربه عرفانی ، جیمز ، مولانا