تحلیل فعالیت های کتاب های درسی مطالعات اجتماعی ، علوم تجربی و فارسی پایه ششم ابتدایی از نظر میزان توجه به راهبرد های یادگیری (سطحی و عمیق)

هدف پژوهش حاضر با هدف تحلیل فعالیتهای کتاب های مطالعات اجتماعی، علوم تجربی و فارسی پایه ششم ابتدایی سال تحصیلی ۱۳۹۹ - ۱۴۰۰ از نظر میزان توجه به راهبردهای یادگیری سطحی و عمیق انجام شد. جامعه آماری سه جلد کتاب های مطالعات اجتماعی، علوم تجربی و فارسی پایه ششم ابتدایی است. روش نمونه گیری هدفمند و تمام شمار است. واحد تحلیل، فعالیتها است. روش پژوهش حاضر کمی-کیفی و از نوع توصیفی برای تحلیل محتوا است. ابزار گردآوری داده ها چک لیست محقق ساخته که شامل چهار مولفه اصلی راهبردهای یادگیری که دارای نشانگر هایی برای هر مولفه است. روایی صوری و محتوایی چک لیست توسط پنج تن از اساتید بدست آمد. پایایی ابزار از طریق محاسبه ضریب کاپای کوهن۸۰/۴۱ بدست آمد. از آمار توصیفی(فراوانی ، درصد) برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. از آزمون خی-دو برای نشان دادن دادن تفاوت معنایی بین دو راهبرد سطحی و عمیق استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که در دو کتاب مطالعات اجتماعی و علوم تجربی نسبت به کتاب فارسی بیشتر به راهبردهای سطحی(مرور ذهنی) توجه شده بود و به مجموع راهبرد های عمیق توجه کمی شده بود. در جدول آزمون خی- دو بین فارسی ۱ و فارسی ۲ که فراوانی و درصد بین چهار راهبرد را نشان می دهد، ملاحظه شد که فراوانی ها و درصدها همه نزدیک به هم هستند و تفاوت معنا داری چندان وجود ندارد، اما در علوم ۱ بیشترین درصد ۸۷ درصد مربوط به راهبرد بسط معنایی است و در علوم ۲ بیشترین درصد %۷۴ مربوط به راهبرد مرور ذهنی است که تفات معناداری وجود دارد. در مطالعات اجتماعی می توان گفت در مطالعات ۱ بیشترین درصد مربوط به راهبرد مرور ذهنی با %۹۲ و در مطالعات ۲ بیشترین درصد مربوط به راهبرد بسط معنایی با %۹۳ که نشان می دهد تفاوت معنایی وجود ندارد. با توجه به یافته های پژوهش و اهدافی که در مبانی نظری برای هر سه کتاب ذکر شد و نیز چگونه یادگرفتن و یادگیری پایدار و اثربخشی راهبردهای یادگیری روی کیفیت یادگیری درس ها، فعالیت هایی که با راهبرد سطحی طراحی شده اند نمی توانند موجب ایجاد تفکر خلاقانه، قضاوت و تفکر انتقادی یا هدف های شناختی سطوح بالا به کاربستن، ترکیب و ارزشیابی در دانش آموزان شود.

کلیدواژه ها:

تحلیل محتوا ، راهبردهای یادگیری ، کتاب های درسی.