تصحیح و گزارش ابیاتی از دیوان کبیر

دیوان کبیر یا کلیات شمس تبریزی یکی از آثار برجسته ی مولاناست که متاسفانه کمتر از مثنوی بدان توجه شده است. حجم بسیار ابیات، یک دست نبودن نسخ خطی و شیوه ی سرایش این اثر، تصحیح آن را با دشواری هایی همراه کرده است. در این پژوهش، نویسندگان با اتکا به نسخ معتبر، به اصلاح ایرادهایی پرداخته اند که در دیوان مصحح فروزانفر موردغفلت واقع شده است. این ابیات علاوه بر دیوان مصحح فروزانفر در دیگر تصحیح ها، گزیده ها و حتی ترجمه های دیوان کبیر نیز بررسی و مشخص شد که این ایرادها در بسیاری موارد در پژوهش های بعد از فروزانفر و به تبعیت از تصحیح ایشان وارد شده است. نیکلسون پیش از همه به تصحیح و ترجمه ی دیوان شمس پرداخته؛ ولی تعداد محدودی غزل (۴۸ غزل) را در گزیده ی خویش تصحیح و ترجمه کرده است. آربری نیز ۴۰۰ غزل را براساس نسخه ی پرحجم چستربیتی ترجمه کرده و بنابر قول خودش در مقدمه، به تصحیح فروزانفر هم دسترسی داشته است. توفیق سبحانی در سال ۱۳۸۶ بر اساس تک نسخه ی قونیه ی ۷۷۰، کلیات شمس را تصحیح کرده؛ اما در پاره ای موارد از نسخه ی اساس خود تبعیت نکرده و بر شیوه ی تصحیح فروزانفر رفته است. در این مقاله با تکیه بر نسخ معتبر پاره ای از ابیات تصحیح شده با این هدف که ضبط بسامان تری از آن ها ارائه شود. در این راه علاوه بر نسخ خطی معتبر، بررسی زبان مولوی در دیگر آثارش و شیوه ی کارکرد تعبیرها و ترکیب ها نیز راه گشای نگارندگان بوده است.

کلیدواژه ها:

واژه های کلیدی: ترجمه های دیوان کبیر ، تصحیح دیوان کبیر ، تصحیح فروزانفر ، نسخ خطی معتبر