بررسی اثر کاربرد فرمها و غلظتهای مختلف عنصر روی بر عملکرد و کیفیت روغن کلزا تحت شرایط تنش آبی

سابقه و هدف: تنش خشکی مهمترین تنش غیر زنده است که رشد و نمو گیاهان زراعی را محدود می کند. روی یکی از عناصر مورد نیاز فرآیندهای شیمیایی گیاه بوده که کاربرد آن در شرایط کمآبی میتواند اثرات ناشی از تنش خشکی را بهبود بخشد. مطالعات نشان داده است که کاربرد کود روی به کاهش اثرات منفی ناشی از تنش خشکی منجر به افزایش عملکرد و اجزای عملکرد گیاهان زراعی میگردد. از این رو این مطالعه به منظور ارزیابی کاربرد فرم ها و غلظت های مختلف کود روی بر عملکرد و کیفیت روغن کلزا رقم نپتون در شرایط تنش آبی طی سال های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ در منطقه بیستون واقع در استان کرمانشاه انجام شد.مواد و روشها: آزمایش به صورت طرح کرت های خرد شده بر اساس طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. تیمار تنش آبی به عنوان فاکتور اصلی (بدون تنش، قطع آبیاری در مرحله شروع گلدهی و قطع آبیاری در مرحله شروع تشکیل خورجین)، تیمار محلولپاشی به عنوان فاکتور فرعی در دو سطح (محلولپاشی سولفات روی و محلولپاشی نانوکلات روی) با سه غلظت صفر، ۳ و ۵ در هزار بودند. پس از جمعآوری دادههای آزمایش با استفاده از نرمافزار SAS آنالیز شدند.یافتهها:نتایج نشان داد اثر تنش خشکی و کاربرد سولفات روی بر صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، درصد روغن دانه، عملکرد روغن دانه، درصد اسید اروسیک و درصد اسید اولئیک معنیدار شد. همچنین بر طبق نتایج حاصل از مقایسه میانگین دادههای آزمایش مشخص شد که افزایش غلظت کاربرد سولفات روی و نانو روی سبب افزایش عملکرد دانه و بیوماس به ترتیب تا ۲۸۳۹ کیلوگرم در هکتار و ۱۴۶۳۴ کیلوگرم در هکتار شد. اثر نانوکلات روی بر افزایش این دو صفت بیشتر از سولفات روی بود. درصد و عملکرد روغن در هر دو سطح تنش آبی کاهش یافت. بر طبق نتایج مشخص شد که افزایش غلظت روی و به خصوص فرم نانو سبب افزایش درصد تا ۶/۴۳ درصد و عملکرد روغن دانه تا ۱۴۲۳ کیلوگرم در هکتار شد. به علاوه مشخص شد که تنش آبی درصد اسید اولئیک روغن کلزا را کاهش داد ولی محلولپاشی نانو روی تاحدودی این کاهش را جبران نمود و درصد اسید اولئیک را تا ۷۵/۶۵ درصد افزایش داد. نتیجهگیری: بر طبق این نتایج مشخص شد که هرچند با قطع آبیاری در مراحل گلدهی و غلافدهی درصد اسید اولئیک کاهش یافت ولی نتایج نشان داد کاربرد نانوکلات روی در شرایط تنش خشکی و عدم وجود تنش خشکی اثر مثبت بیشتری بر افزایش درصد اسید اولئیک روغن داشت از این رو کاربرد نانو کلات روی را میتوان در شرایط تنش خشکی برای افزایش عملکرد و کیفیت روغن کلزا در منطقه پیشنهاد نمود. در نتیجه برای رسیدن به حداکثر عملکرد دانه و کیفیت بالای روغن در کلزا میتوان از غلظت ۵ در هزار نانوکلات روی در شرایط عدم وجود تنش خشکی استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

زیست توده ، سولفات روی ، عملکرد روغن ، کم آبی ، محلولپاشی