تقاضای القایی در خدمات سلامت

زمینه و هدف: به انجام مراقبت یا فروش خدمات غیرضروری به بیماران یا مراجعین نظام سلامت با اعمال قدرت و سفارش افراد متخصص این سیستم، تقاضای القایی اطلاق می شود که در نتیجه عوامل متعددی ازجمله اقتصادی، ساختاری، عوامل بازار سلامت و رفتار دریافت کنندگان خدمت و فروشندگان آن بروز می کند. تقاضای القایی در کشور ما یکی از چالش های نظام سلامت است که موجب افزایش هزینه های بخش سلامت و کاهش کارایی آن می ­شود. یکی از اساسی ترین چالش های موجود در نظام سلامت، عدم ریشه یابی صحیح معضلاتی همچون تقاضای القایی و عوامل زمینه ساز آن است. تبیین و تحلیل این پدیده می تواند چشم اندازی روشن را برای تصمیم گیری این حوزه ترسیم نماید. براساس سیاست های کلی سلامت، جلوگیری از تقاضای القایی دارو و تجهیزات و ملزومات پزشکی از وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است، ولی اقدامات عملی در این حوزه به وضوح صورت نگرفته است. علی رغم ضرورت پژوهش های کاربردی ملی، در جستجوی پایگاه های معتبر و تحلیل این پدیده، تحقیقات محدودی یافت می شوند که پاسخگوی سوالات و چالش های موجود در تصمیم گیری های اساسی نمی باشند. پژوهش حاضر با هدف تبیین راهکارهای کاهش تقاضای القایی در خدمات سلامت کشور انجام شده است.روش ها: این مطالعه، با جستجو در منابع علمی و بین المللی معتبر با کلیدواژه «تقاضای القایی» و مرور اسناد بالادستی موجود، مجموعه اطلاعات درباره تعاریف تقاضای القایی و علل موثر بر آن، شیوه های تقاضای القایی خدمات پزشکی، چالش های موجود و راه های کنترل آن گردآوری شده است. همچنین یک جلسه هم اندیشی با حضور و کسب دیدگاه ۲۳ نفر از مسئولین، افراد کلیدی و خبرگان کشوری برگزار گردید. یافته ها پس از جمع­ آوری و تکمیل، به روش کیفی تحلیل و گزارش شدند.یافته ها: براساس یافته ها، تقاضای القایی پدیده پیچیده و چندوجهی است که کارایی و تخصیص منابع ملی را خدشه دار کرده و علاوه ­بر برهم زدن تعادل عرضه و تقاضا در بازار سلامت، باعث تحمیل هزینه های اضافی بر بیمار و اتلاف وقت او می شود. این پدیده، گاهی باعث درمان و تشخیص های غلط و عوارض طبی برای گیرندگان خدمت می شود. علل ساختاری (علل مربوط به ساختار سازمانی و ارائه خدمات، دریافت کنندگان خدمات و علل ناشی از سازمان های بیمه گر) و اجتماعی، زیربنای علل کلان موثر بر تقاضای القایی می ­باشند.نتیجه گیری: تقاضای القایی، برآیند تعامل علل درون فردی، اجتماعی و سازمانی می باشد که پیامدهای اجتماعی، سلامتی و اقتصادی را برای جامعه به همراه دارد و با بکارگیری راهبردهای چندگانه پیشگیری از تقاضای القایی در خدمات سلامت، قابل پیشگیری است.

کلیدواژه ها:

تقاضای القایی ، نظام سلامت ، خدمات سلامت