صنعت نساجی در ایران دوره صفویه

منسوجات و منسوج یعنی آنچه که بافته شده است. صنعتی که از تاروپود عمودی و افقی شکل گرفته است که این شی ء از زمان بافته شدن تا زمان نقش کردن تصویری بر روی آن مراحل مختلفی را طی می کند. چنین صنعتی در عصر صفوی شکوفا شد. جنس پارچه های بافته شده در آن روزگار از ابریشم ، مخمل ، زربفت و سیم بفت ، حریر و … بوده است که این شیء با ارزش با تصاویری که بر روی آن توسط هنرمندان نقش می شد می توانست که ذهن و تفکر نگرنده به آن را به مانند یک تابلوی نقاشی به دنیای دیگری سوق دهد. نقوشی که بر روی پارچه های این دوران نقش می شد صحنه های بزم و عاشقانه ، صحنه های بزم و یا شکار ، صحنه های مذهبی و دینی یا حتی اشکال انسانی و حیوانی و گاه گیاهی و یا باغ های بهشتی بوده است. گاهی نیز بر روی پارچه خط نوشته می شد که شامل آیات قرآن ، احادیث ، دعا ، اشعار و یا حتی ضرب المثل نیز بوده است.پارچه های طراحی شده در دوره صفوی در رنگ های مختلف و جنس های متنوع به اقصی نقاط جهان در آن روزگار صادر شد ، طوری که لباس شاهان اروپایی در آن زمان از حریر و ابریشم ایران بوده است. ایران کشوری بوده که در دوره های مختلف فرهنگ و تمدن درخشانی داشته است. صنعت نساجی در دوره صفویه تحت حمایت شاهان صفوی از جمله شاه اسماعیل و شاه تهماسب و به ویژه شاه عباس بوده است. شاه عباس با حمایت خود از این هنر سبب رشد صنعت و هنر پارچه بافی شد به طوری که به فرمان او کارگاه هایی در برخی شهرهای ایران تاسیس شد و هنرمندان با ذوق و قریحه خود شروع به کار بافتن و طراحی پارچه کردند. این هنر زیبا با ظرافت طبع و سلیقه هنرمندان بنامی هم چون حسین ابن محمد ، ابن غیاث ، سیفی عباسی ، عبدالله ، غیاث الدین و معزالدین خود را به بهترین شکل نمایان کرد. این هنر هنرمندان ایرانی سبب توجه سیاحان و سفرنامهنویسان شد. درآمد حاصل از صادرات این محصول ایران را در آن زمان رو به پیشرفت نهاد و زبانزد دیگران کرد. وضعیت هنر نساجی در ایران دوره صفوی چگونه بوده است؟ نقش شاهان صفویه در این صنعت چه بوده است؟ این ها پرسش هایی است که در این پژوهش سعی شده تا به آن پاسخ دهیم. در این پژوهش نوع تحقیق به صورت بنیادی - نظری است و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای می باشد و شیوه تجزیه و تحلیل داده ها هم توصیفی - تبیینی است. از دستاوردهای این بررسی می توان به افزایش توجه هنرمندان به این هنر با ارزش و هم چنین زنده نگه داشتن و ادامه این هنر در بین علاقه مندان است. مراکز هنری و سازمان میراث فرهنگی و هم چنین سازمان موزه ها باید درصدد تجدید آن باشند تا از خطر زوال و از فراموش شدن مصون باشد. این مراکز باید سعی در شناساندن آن به عنوان یک میراث ملی باشند تا همگان قدر این آثار گرانبهارا بدانند.

کلیدواژه ها:

صنعت ، نساجی ، پارچه ، ایران ، صفوی