رابطه مهارت های تفکر انتقادی و راهبردهای فراشناختی با سواداطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی

مقدمه: سواد اطلاعاتی به عنوان مجموعه ای از مهارت ها به منظور شناسایی درست منابع اطلاعاتی، دسترسی و توانایی استفاده هدف­مند از آنها و ابزاری برای توانمندی فردی است که برای دانشجویان بسیار مهم است. این پژوهش با هدف بررسی رابطه مهارت های تفکر انتقادی و راهبردهای فراشناختی با سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی انجام شد. روش ها: این مطالعه توصیفی همبستگی در سال تحصیلی ۹۲-۹۱ بر روی ۲۷۴ نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه اراک که به صورتی نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند صورت گرفت. ابزار گردآوری داده ها سه پرسشنامه مهارت های تفکر انتقادی کالیفرنیا فرم «ب» و حالت فراشناختی و پرسشنامه محقق ساخته سواد اطلاعاتی بود. نقطه برش برای مهارت­های تفکر انتقادی ۲۰ در نظر گرفته شد. در پرسشنامه حالت فراشناختی بالاترین نمره ۸۰ و پایین ترین نمره ۲۰ بود؛ درپرسشنامه سواد اطلاعاتی بالاترین نمره ۱۴۵ و پایین ترین نمره ۲۹ بود. در تحلیل داده ها از روش رگرسیون چندگانه خطی و همبستگی استفاده شد. نتایج: میانگین نمره مهارت های تفکرانتقادی در بین دانشجویان این دانشگاه ۱۲/۷±۴۶/۲۱ و در سطح مطلوب بود. میانگین نمره راهبردهای فراشناختی۶۷/۷±۳۶/۶۲ بود. میانگین نمره سواد اطلاعاتی ۱۹/۱۵±۷۲/۹۶ بود. بین مهارت های تفکرانتقادی و سواد اطلاعاتی رابطه معناداری وجود نداشت (۹۲۴/۰, p = ۰۰۶/۰= r). همچنین بین مهارت های تفکرانتقادی و راهبردهای فراشناختی رابطه معناداری وجود نداشت (۸۸۳/۰, p = ۰۰۹/۰- r =). اما بین راهبردهای فراشناختی و سواد اطلاعاتی رابطه معناداری وجود داشت (۴۳۱/۰, r= ۰۰۰۱/۰p=). در نهایت نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که تنها راهبردهای فراشناختی پیش بینی کننده مناسبی برای سواد اطلاعاتی است. نتیجه گیری: با افزایش راهبردهای فراشناختی دانشجویان میزان سواد اطلاعاتی آن ها نیز افزایش می یابد. لذا پیشنهاد می شود آموزش راهبردهای فراشناختی در برنامه های آموزشی آموزش عالی قرار گیرد تا دانشجویان در جریان یادگیری خود به صورتی یادگیرندگانی مستقل عمل کنند.

کلیدواژه ها:

Critical thinking skills ، metacognitive strategies ، information literacy ، graduate students ، مهارت های تفکر انتقادی ، راهبردهای فراشناختی ، سواد اطلاعاتی ، دانشجویان تحصیلات تکمیلی