تاثیر پرده تزریق اولیه و آب بندی تکمیلی-ترمیمی سد تنگاب بر ارتباط هیدرولیکی مخزن و آب زیرزمینی پایین دست

طراحی و ساخت یک سد نیازمند صرف هزینه و وقت فراوان است. در مدیریت منابع آب حجم مخزن هر سد متناسب با نیاز آبی و تخصیص مربوطه طراحی می شود. آب مخزن سد می تواند از درون پی و یا تکیه گاه ها به سوی پایین دست حرکت کند و دستیابی به اهداف طرح را با مشکل روبرو سازد. سد خاکی تنگاب با حجم مخزن ۱۴۰ میلیون مترمکعب با هدف تامین بخشی از آب مورد نیاز کشاورزی دشت فیروزآباد و کنترل سیلاب ساخته شده است. از نظر زمین شناسی، سد تنگاب در ورودی یک دره کارستی ، در یال شمالی تاقدیس پودونو در زیر پهنه ساختاری زاگرس چین خورده قرار دارد. تاقدیس پودنو از مارن های سازند پابده-گورپی، آهک کارستی سازند آسماری، لایه های متناوب آهک و مارن بخش انتقالی و مارن های سازند رازک ساخته شده است. با آغاز آبگیری در اسفند ۱۳۸۸، مخزن سد با مشکل فرار آب روبرو شد. به منظور جلوگیری از فرار آب، عملیات تزریق تکمیلی-ترمیمی پرده آب بند مخزن طراحی و اجرا گردید. در این پژوهش کوشش شده است تا عملکرد تزریق تکمیلی-ترمیمی پرده آب بند سد تنگاب و نتایج اجرای آن بر کاهش ارتباط هیدرولیکی بین مخزن و نواحی پایین دست بررسی گردد. به این منظور، نخست تاریخچه آب بندی مخزن و ویژگی تزریق تکمیلی-ترمیمی اجرا شده بررسی شد. در ادامه، با استفاده از سری زمانی تراز آب زیرزمینی در گمانه های دو سوی پرده تزریق و محاسبه ضریب همبستگی بین تراز آب مخزن و گمانه ها، نقش عملیات اجرا شده در کاهش ارتباط هیدرولیکی مخزن و نواحی پایین دست ارزیابی گردید. نتایج نشان می دهد که آب بندی اجرا شده در کاهش ارتباط هیدرولیکی مخزن و نواحی پایین دست تا حد زیادی موفق بوده است. آویزان بودن پرده و عدم اتصال آن به بخش ناتراوا در عمق و دو تکیه گاه سبب شده تا آب بتواند علاوه بر عبور از درون پرده، از زیر و انتهای آن نیز دور زده و به سمت پایین دست جریان یابد.

کلیدواژه ها:

سد تنگاب ، فرار آب ، پرده آب بند ، تزریق تکمیلی-ترمیمی ، آب زیرزمینی