تکنیک های نیازسنجی

- تکنیک فیش باول (Fishbowl) این تکنیک نیازسنجی در گروه تکنیک های توافق-محور دسته بندی می شود. این تکنیک زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که تعداد افرادی انتخاب شده برای جمع آوری اطلاعات نیازسنجی, محدود باشند و امکان تجمع آنها در یک کارگاه آموزشی نیز وجود داشته باشد. در این تکنیک, افرادی را که برای کسب اطلاعات و سنجش نیاز جمع شده اند، مشابه آنچه در کارگاه های آموزشی معمول است, به گروه های کوچک تقسیم می کنند و هر گروه با تبادل نظر, فهرستی از نیازها را تهیه می کند تا در جلسه عمومی با حضور همه شرکت کنندگان, گزارش کار گروه ها عرضه شود و پس از بحث و تبادل نظر, فهرست نیازهای مورد توافق و اولویت بندی آنها انجام می گردد. بدیهی است برای استفاده از این تکنیک، مجریان نیازسنجی باید نسبت به نحوه برگزاری کارگاه و شیوه انجام کار گروهی, واقف و مسلط بوده و شرکت کنندگان را نیز در مورد نحوه انجام کار گروهی توجیه کنند. این روش نیازسنجی از روش هایی است که در مدت زمان محدود می تواند اطلاعات مناسبی را فراهم نماید و برای سازمان هایی که در محدوده جغرافیایی کوچکی فعالیت می کنند، روش مناسبی می باشد. ۳- تکنیک تل استار (Telstar) این تکنیک نیازسنجی نیز در گروه تکنیک های توافق-محور قرار می گیرد. این تکنیک بسیار شبیه تکنیک فیش باول است. این تکنیک زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که تعداد افرادی که باید از آنها کسب اطلاعات شود, زیاد است. در این حالت, افراد در مناطق مختلف گرد هم می آیند و از طریق تکنیک فیش باول به تعیین نیازهای آموزشی می پردازند و سپس نماینده یا نمایندگانی از هر منطقه در گردهمایی مرکزی روی نیازهای آموزشی و اولویت بندی آنها توافق می کنند. در مرحله دوم, نمایندگان مناطق با شیوه کارگاهی مشابه تکنیک فیش باول توافق سازی می نمایند. تکنیک های توافق-محور (دلفی، فیش باور، تل استار) همگی برای تعیین نیازهای آموزشی در نظام سلامت و آموزش پزشکی و بویژه آموزش های مداوم، کاربرد مناسبی دارند. تکنیک های نیازسنجی مساله - محور، مشکل - محور تکنیک های مورد اشاره در این گروه از تکنیک های نیازسنجی، عمدتا ناظر بر شناسایی مشکلات فردی و مشکلات موجود در سیستم می باشد که ممکن است کارآیی یک سازمان را کاهش دهد. در این گروه چهار تکنیک معرفی شده است: ۱- تکنیک رویداد مهم (Critical Incident) در این تکنیک, فرض بر این است که رویدادهای درون سازمان به عملکرد مثبت و یا منفی کارکنان مربوط می شود، از این رو، با شناسایی عملکرد کارکنان برجسته و ضعیف، کوشش می شود عملکردهای برجسته از طریق آموزش به دیگر کارکنان تعمیم یابد و عملکردهای ضعیف زدوده شود. در این تکنیک, در واقع, فاصله عملکرد کارکنان برجسته و ضعیف نیازی می باشد که باید برای افزایش کارآیی سازمان برطرف گردد. ۲- تکنیک درخت خطا (Fault Tree) این تکنیک بیشتر با محاسبات ریاضی همراه است و به نوعی, تحقیق در عملیات سازمان محسوب می شود. در این تکنیک, احاطه به کل سیستم و ارزیابی درون دادها و عملیات و بازده ها ضروری است. هرگونه تغییرات و یا تصمیم گیری, که محصول تحقیق در عملیات سیستم می باشد و لازم است برای افزایش کارآیی مورد نظر قرار گیرد, به عنوان نیاز محسوب می شود. ۳– تکنیک آزمون وظایف کلیدی (Key Tasks Assessment) در این تکنیک, با انجام آزمون از کارکنان درباره وظایف شغلی آنها، میزان سوالاتی که از سوی پاسخگویان جواب داده نشده است به عنوان نیاز مطرح می شود که باید برای رفع آن کوشش شود. ۴- تکنیک تجزیه و تحلیل شغل (Job Analysis) در این تکنیک, از طریق مشاهده، مصاحبه با کارکنان و سرپرستان و بررسی اطلاعات مربوط به شرح شغل، وظایف شغلی کارکنان به روشنی تجزیه و تحلیل و شناسایی می گردد. فاصله توانمندی موجود کارکنان با مهارت های لازم برای انجام شرح وظایف شغلی به عنوان نیاز آموزشی در نظر گرفته می شود. تکنیک تجزیه و تحلیل شغل, سابقه طولانی دارد و به لحاظ ساده بودن سال هاست که برای استخدام و آموزش کارکنان از آن استفاده می شود. این تکنیک برای کارکنان حرفه ای مثل نظام سلامت، تکنیک نسبتا مناسبی می باشد.