بررسی واکنش ژنوتیپ های بومی شنبلیله به هدایت های الکتریکی مختلف خاک

مقدمه: هدایت الکتریکی بالای خاک به همراه بارندگی های کم و خشکی از عوامل مهم تاثیرگذار در کاهش تولید محصولات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک جهان است. با توجه به این که ایران در کمربند بیابانی جهان قرار دارد در نتیجه با محدودیت آب و اراضی شور مواجهه می باشد. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی واکنش پنج ژنوتیپ بومی شنبلیله کشور به هدایت الکتریکی خاک انجام شد.  مواد و روش ها: این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار در شرایط گلخانه ای طی بهار و تابستان سال ۱۳۹۱ در مراغه انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل پنج توده بومی شنبلیله (اردستان، خراسان، سمنان، کاشان و نیشابور) و دو سطح مختلف هدایت الکتریکی (۵/۰به عنوان شاهد و ۵/۱ میلی موس بر سانتی متر) بود. بذور ژنوتیپ های در گلدان هایی که با ۳ کیلوگرم با خاک دارای هدایت الکتریکی مختلف پر شده بودند کشت شدند و در محیط گلخانه (طول روز و طول شب به ترتیب ۱۶ و ۸ ساعت، دمای روز و شب به ترتیب ۲۷ و ۱۸ درجه سانتی گراد) قرار گرفتند. ۹۰ روز پس از کاشت، ۱۷ صفت مورفولوژیکی، فنولوژیکی و فیزیولوژیکی مختلف اندازه گیری گردید. نتایج: نتایج نشان داد که افزایش هدایت الکتریکی خاک سبب تاخیر در سبز کردن بذور و ظهور گل ها شد. طول و حجم ریشه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن تر و خشک ریشه و ساقه، طول ساقه و میزان نیتروژن ساقه تحت تاثیر افزایش هدایت الکتریکی خاک کاهش یافتند. بین ژنوتیپ های آزمایشی از نظر صفات تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، طول و وزن خشک ساقه، میزان عناصر فسفر، نیتروژن، پتاسیم و سدیم اندام هوایی از نظر آماری تفاوت های معنی داری وجود داشت. مطابق نتایج، مقاوم ترین و حساس ترین ژنوتیپ ها در شرایط هدایت الکتریکی بالا به ترتیب ژنوتیپ های کاشان و اردستان بودند. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش حاکی از وجود تنوع در ژرم پلاسم بومی شنبلیله کشور از نظر واکنش در برابر هدایت الکتریکی خاک بوده و حفاظت از ژرم پلاسم بومی این گیاه در کشور، ارزیابی و شناسایی سایر توده های بومی از نظر تحمل یا حساسیت به هدایت الکتریکی خاک ضروری می باشد. هم چنین استفاده از توده های بومی مقاوم برای توسعه کشت شنبلیله در مناطقی با مشکل هدایت الکتریکی بالای خاک (شوری) توصیه می شود.

کلیدواژه ها:

واژه های کلیدی: تنوع ژنتیکی ، خاک شور ، صفات فیزیولوژیک ، نسبت پتاسیم به سدیم