تحلیل کارکردهای گفتمانی رمان «سال بلوا» با رویکرد نورمن فرکلاف

زندگی ساختگی (تخیلی) در یک رمان از واقعیت های اجتماعی روزمره، روابط قدرت و ایدئولوژی های مختلف جدایی ناپذیر است و نویسنده بر مبنای اعتقادات خود از زبان به شیوه های گوناگونی برای بازنمایی آن ها بهره می گیرد. درک چگونگی و چرایی گرایش های فکری و باورهای این نویسندگان، به خلق جذابیت های بسیاری در میان پژوهشگران و منتقدان ادبی دامن زده است، تا ضرورت کاربست روش تحلیل متن برجسته شود. در این میان، تحلیل گفتمان انتقادی به­ عنوان روشی کارآمد چنین ضرورتی را پوشش داده است. پژوهش حاضر برای فهم کارکردهای گفتمانی رمان «سال بلوا» نوشته عباس معروفی (Maroofi, ۱۹۹۰)،که بخشی از واقعیت­ های تاریخ معاصر ایران را روایت می کند، رویکرد فرکلاف (Fairclough, ۲۰۰۰) را برگزیده است. یافته ها نشان می دهد در سطح توصیف؛ کاربست واژه­ ها و عبارت ها، بازنمایی کننده استبداد، خشونت علیه زنان، خفقان سیاسی- اجتماعی با استفاده از هم­ معنایی، واژه های غیر رسمی، باهم آیی، وجهیت، دشواژه و تقابل های دوگانه از فراوانی بالایی برخوردار بوده است؛ در سطح تفسیر و از نظر بافت موقعیتی و بینامتنیت، این رمان، تحت تاثیر اندیشه های ملی- مذهبی پیش و پس از اسلام، دفاع از حقوق زنان و اندیشه های مبارزه با استثمار و استبداد است و در سطح تبیین نیز می­توان تقابل گفتمان­ های ایرانی- غیرایرانی، اقتدار مردانه- انقیاد زنانه و تقابل مردم- حکومت را دریافت کرد.

کلیدواژه ها:

تحلیل گفتمان انتقادی ، رمان سال بلوا ، حقوق زنان ، هویت ملی ، ایدئولوژی ضداستعماری