مطالعه تطبیقی مد لباس بانوان دربار فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه قاجار

تغییر سبک پوشش بانوان در مقاطع زمانی مختلف دوره قاجار، صاحبنظران را بر آن داشته تا در یادداشتهای خود هرچند گذرا بر آن نظر افکنند. با توجه به اینکه تحقیقات انجام شده در زمینه چرایی و چگونگی پوشش در این دوران و ارتباط آن با جریان مد معدود و سطحی بوده، به نظر میرسد پرداخت دقیقتر به این موضوع، امری مهم باشد. این مقاله به صورت تطبیقی به اشتراک ها و افتراق های پوشاک بانوان دو دربار فتحعلیشاه و ناصرالدینشاه قاجار میپردازد و تاکید آن بر مد لباس و مقایسه اجزای پوشاک اندرونی و بیرونی است. اجزای پوشاک اندرونی شامل شلیته (تنبان)، پیراهن، آرخالق و پوشش سر و اجزای پوشش بیرونی شامل چادر، چاقچور و روبنده است. با توجه به اینکه عواملی چون مذهب، اقتصاد، فرهنگ، سیاست و ابعاد روانشناختی پادشاهان تاثیر مستقیمی بر شکلگیری جریان مد و روند تغییر و تحولات مربوط به آن را داشته است، این نوشتار با رویکرد کیفی و به شیوه توصیفی تحلیلی، با تاکید بر دو دوره حکومتی قاجاریه ، به بررسی مجموعه تصاویر به‎جامانده از این دوران و مطالعه اسناد و سفرنامهها برای دستهبندی پوشاک و سبک مد غالب دربار میپردازد تا مولفههای اثرگذار بر تغییر یا ثبات سبک لباس این دوران را بازشناسی و تعریف کند. این پژوهش نشان میدهد، پایبندی به مذهب بین زنان قاجار، عامل بازدارنده مهمی در برابر تغییر کامل سبک پوشش بانوان بوده است؛ به عبارت دیگر، زنان در گزینش البسه خود نقش منفعلی نداشتهاند و همچنین نفوذ سلیقه و اراده شخص شاه، عامل بسیار موثری در تغییر مدل لباس زنان دربار بوده است.

کلیدواژه ها:

زنان ، فتحعلیشاه قاجار ، مد لباس ، مذهب ، ناصرالدینشاه قاجار