مقایسه اثر حرارت تجویزی بر برخی ویژگی های شیمیایی خاک زیراشکوب بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) در شرایط آزمایشگاهی

آتش سوزی از مهم ترین آشفتگی های طبیعی در اکوسیستم های جنگلی است که با توجه به شدت و مدت زمان، اثرهای چشمگیری بر خصوصیات خاک دارد. پژوهش حاضر با هدف مقایسه ویژگی های خاک جنگلی دامنه های شمالی و جنوبی زیراشکوب بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) حرارت داده شده در شرایط آزمایشگاهی انجام گرفت. به منظور جمع آوری نمونه های خاک، دو دامنه شمالی و جنوبی از نواحی جنگلی شهرستان بانه انتخاب شد. ابتدا خط نمونه برداری روی خطوط تراز پیاده شد. با حرکت روی ترانسکت، نزدیک ترین درخت بلوط انتخاب و به فواصل ۳۰ متری هفت درخت بعدی انتخاب شد. ۱۶ نمونه خاک از عمق ۵-۰ سانتی متری برداشت شد. با انتقال نمونه های خاک به آزمایشگاه، چهار تیمار (خاک نسوخته و سه تیمار حرارت داده شده در دماهای ۲۰۰، ۴۰۰ و ۶۰۰ درجه سانتی گراد) تهیه شد. مقدار کربن آلی در دمای ۲۰۰ درجه سانتی گراد تقریبا ثابت بود و از این دما به بعد کاهش یافت. مقدار نیتروژن در دمای ۲۰۰ درجه سانتی گراد افزایش و از این دما به بعد کاهش پیدا کرد و در خاک دامنه های شمالی و جنوبی به ترتیب به ۰۵/۰ و ۰۲/۰ درصد در دمای ۶۰۰ درجه سانتی گراد رسید. مقدار pH و فسفر با افزایش دما ابتدا کاهش و سپس افزایش یافت. هدایت الکتریکی در خاک دامنه های شمالی و جنوبی به ترتیب به ۱۰۹۳ و ۸۳۸ میکروزیمنس بر سانتی متر در دمای ۶۰۰ درجه سانتی گراد رسید. مقدار منیزیم نیز در دماهای کم افزایش یافت، اما در دمای ۶۰۰ درجه سانتی گراد کاهش پیدا کرد. مقدار فسفر، پتاسیم، کلسیم و هدایت الکتریکی در خاک دامنه جنوبی در دمای ۶۰۰ درجه سانتی گراد به ترتیب ۷۵، ۳۲، ۳۲ و ۱۰۰ درصد بیشتر از دامنه شمالی بود. به طور کلی می توان گفت که در صورت رخداد آتش سوزی با شدت متوسط تا شدید در عرصه های طبیعی، ویژگی های خاک در دامنه جنوبی تاثیر بیشتری می گیرد.

کلیدواژه ها:

آتش سوزی ، خاک جنگل ، خاک حرارت داده شده ، زاگرس شمالی