وضعیت فضای شهری، ارائه الگوی مناسب سازی نقاط بی دفاع با رویکرد آمایش (مطالعه موردی: منطقه ۹ شهر تهران)

در برنامه­ریزی شهری، ایمنی و امنیت یکی از مولفه­های مهم در تعیین کاربری­های شهری و از ابتدایی­ترین اصول دست­یابی به استانداردهای آسایش شهری محسوب می­گردد. در فرآیند شکل­گیری و بروز رفتارهای خشونت­آمیز عوامل متعددی نقش دارند. از جمله مهم­ترین آنها فضاها، بی­دفاع هستند. از جمله فضاهایی هستند که به دلیل ویژگی­های کالبدی و اجتماعی، فرصت بزهکاری و خشونت در آنها بالاست. در این مطالعه به شناسایی و بررسی نقش فضاهای بی­دفاع شهری در وقوع جرم با تاکید بر منطقه ۹ شهر تهران پرداخته شده است.  روش تحقیق مبتنی بر مطالعات کتابخانه­ای، اسنادی و میدانی است. براساس فرمول کوکران تعداد ۱۵۰ نفر به عنوان جامعه نمونه مشخص شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات به وسیله نرم­افزار SPSS و مدل وایکور انجام گرفته شد. نتایج تحقیق نشان داد که حدود ۵۶ درصد ساکنین بیش از ۱۰ سال سابقه سکونت در این محل را دارند و از نظر آسیب پذیری کالبدی در سطح متوسط قرار دارد. معیارهای ناهنجاری اجتماعی، کمبود امکانات روشنایی و آلودگی نیز به ترتیب رتبه­های اول تا سوم را کسب کرده­اند. معیار ناهنجاری اجتماعی با وزن ۲۷۵۲/۰ بیشترین وزن را کسب کرده است بنابراین از اهمیت بیشتری نسبت به سایر معیارها برخوردار است. رتبه­بندی براساس شاخص ویکور نشان داد محله استاد معین بهترین وضعیت را در بین سایر محله های منطقه ۹ دارد. ناهنجاری اجتماعی با بتای ۳۹۸/۰ بالاترین تاثیر را بر کیفیت فضایی نسبت به کاربری­های نامناسب و کمبود فضای تفریحی داشته است. مجموع متغیرهای بکار رفته (کیفیت فضایی و کیفیت اجتماعی و روان شناختی) ۱/۵۵% از واریانس فضای بی دفاع شهری را پیش بینی می کند. نتایج تحلیل رگرسیون نشان می دهد که کیفیت فضایی، اجتماعی و روان شناختی در سطح (۰۱/۰<α)، قادر به پیش بینی فضای بی دفاع شهری منطقه ۹ شهرداری تهران می باشند.  نتایج تحقیق حاکی از ناامنی و نامطلوبیت محله منطقه ۹ شهر تهران از حیث فضاهای بی­دفاع و برخورداری این فضاها از چندین شاخص است. نبود برنامه مشخص از سوی سازمان­های مرتبط برای چنین فضاهایی، چیزی جز تشدید خشونت، ناامنی، افزایش نرخ بزهکاری و خروج جمعیت بومی محله به همراه ندارد.