نقد و بررسی دیدگاه شیخ مفید در باره انگاره مادیت عالم آفرینش

جستار پیش رو به روش گردآوری کتابخانه ای نرم افزاری و نیز داده پردازی تحلیلی انتقادی، با هدف تبیین سیر تحولات فکری متکلمان شیعی در جهت ارتقاء کلام شیعه به نگارش درآمده است و ضمن بزرگداشت مقام علمی و نبوغ شیخ مفید و پیشگامی او در ارائه شیوه جمع منطقی میان عقل و نقل در علم کلام و استدلالی نمودن اعتقادات و ارائه تشیع به ­مثابه نظام فکری و علمی مستقل از سایر مذاهب، به بررسی مبانی کلامی ایشان پیرامون عالم هستی پرداخته و ضمن نادرست دانستن انگاره ایشان درباره مادیت هستی، به تشریح پیامدهای آن، به ویژه تکیه بر استدلال­های عقلی صرف در جهت تاویل ظواهر آیات و روایات و نیز پذیرش آموزه های ناسازگار با مبانی خود پرداخته است. همچنین استدلال های ایشان را در مواردی همچون نفی تجرد ارواح بشری، نفی عالم ذر، نفی نعمت های معنوی بهشت و حمل بر مجاز نمودن معانی برخی آیات و روایات را به چالش کشیده است. هر چند مقالاتی در باره نقد مادی­انگاری متکلمان نوشته شده است، اما تاکنون تک تک آراء شیخ مفید و مبانی وی از کتب ایشان استخراج نشده و پاسخ داده نشده بود؛ پاسخ هایی که برخی در نوع خود تازگی دارد.

کلیدواژه ها:

شیخ مفید ، انگاره مادیت عالم ، عالم ذر ، عالم برزخ ، ارواح بشر ، نعمت روحانی بهشت