پهنه بندی حساسیت دامنه ها به ناپایداری (لغزش) در حوضه ی آبخیز جوانرود با استفاده از مدل آماری دو متغیره تراکم سطح دکتر محمود علائی طالقانی دکتر زهرا رحیم زاده استادیار ژئومورفولوژی دانشگاه رازی کرمانشاه استادیار ژئومورفولوژی تربیت معلم کرمانشاه عباس امینی کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی

جابجایی توده­ای مواد از قبیل لغزش از جمله فرآیندهای دامنه­ای مشکل­آفرین در حوضه­ی جوانرود واقع در شمال غرب زاگرس چین­خورده است. زیرا این پدیده تخریب اراضی جنگلی، زمین­های کشاورزی و مراتع این منطقه را به همراه داشته و برای تردد جاده­ای نیز یک تهدید به شمار می­رود. از این­رو شناسایی پهنه­های حساس به زمین­لغزش برای ساکنین منطقه حائز اهمیت است. مطالعه­ی حاضر در این راستا صورت گرفته است و جهت نیل به این هدف نیز از روش آماری دو متغیره تراکم سطح استفاده شده است. برای این منطور ابتدا لایه­ی پراکنش ۳۱ نقطه­ی لغزشی به وقوع پیوسته درسطح حوضه به عنوان متغیر وابسته و ۸ لایه تاثیرگذار بر وقوع لغزش مانند لیتولوژی، شیب، فاصله از جاده، فاصله از زهکش، فاصله از سکونتگاه، جهت­گیری دامنه، شکل دامنه (مورفولوژی) و کاربری اراضی به عنوان متغیرهای مستقل تهیه گردیدند. سپس از طریق هم­پوشانی و قطع یک به یک نقشه­های عامل با نقشه پراکنش لغزش به­طور مستقل و جداگانه، تراکم سطح لغزش در هر رده یا طبقه از عوامل فوق محاسبه گردید. آنگاه از ترکیب و تلفیق مقادیر وزنی تمام لایه­ها با فرض وجود یک حداقل همبستگی بین هر متغیر با متغیر دیگر، نقشه­ی پهنه­بندی پتانسیل لغزش در ۴ سطح: پهنه با خطر خیلی زیاد، پهنه با خطر زیاد، پهنه با خطر متوسط و پهنه با خطر کم به دست آمد. نتایج نشان داده است که از نظر لیتولوژی، رخداد بیشترین مقدار لغزش بر روی دو واحد گورپی و رادیولاریت بوده است. از لحاظ شیب، طبقه­ی شیب ۶-۱۸ درصد، از نظر جهت­گیری دامنه، دامنه­های رو به شمال­شرق و از نظر شکل دامنه و کاربری اراضی نیز، اراضی تپه ماهوری با دامنه­های محدب و منظم و پوشیده از جنگل بلوط تخریب شده بیشترین مقدار تراکم لغزش را به خود اختصاص داده­اند. اما مهمترین نتیجه، تبعیت بیشترین تراکم نقاط لغزشی تا شعاع ۲۰۰ متری از جاده و بستر زهکش­ها بوده است.  بر اساس این نتایج حدود ۶۵ درصد از اراضی حوضه جوانرود دارای پتانسیل  لغزش با خطر زیاد و خیلی زیاد  است.

کلیدواژه ها:

پهنه بندی ، حرکات توده ای ، مدل آماری دو متغیره تراکم سطح ، حوضه ی آبخیز جوانرود