بررسی شیوع عفونتهای کلامیدیایی در زنان باردار بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی شهر تهران در سال ۱۳۷۳ (یک مطالعه پیش آزما)

مقدمه: کلامیدیا تراکوماتیس، یک باکتری کوکوئید کوچک (۲/۰ تا ۵/۱ میلی میکرون) گرم منفی و بی حرکت است که بصورت انگل اجباری در درون سلولهای بدن انسان و حیوانات زندگی می کند زیرا به آدنوزین تری فسفات (ATP) سلول میزبان برای چرخه زندگی خود، احتیاج دارد(۱). بطور تخمینی هر ساله ۳ تا ۴ میلیون نفر در ایالات متحده آمریکا، مبتلا به عفونتهای کلامیدیایی می شوند (۲).شیوع عفونتهای کلامیدیاتراکوماتیسی در درمانگاهها و کلینیک های زنان و مامایی بین ۲ تا ۲۶ درصد متغیر است (۳). زنان مبتلا به عفونتهای کلامیدیایی سرویکس در حدود ۷۰ درصد موارد ممکن است بدون علامت بوده و یا علائم خفیفی نظیر ترشح واژینال، خونریزی و درد پایین شکم داشته باشند. در بعضی از زنان، عفونت کلامیدیاتراکوماتیسی اورترا، منجر به اورتریت با علامت سوزش ادراری و چرک می شود (۲). اهمیت کلامیدیاتراکوماتیس در مامایی بخاطر توانایی این میکروارگانیسم در ایجاد سرویسیت، تولد قبل از ترم، پارگی زودرس کیسه آب و عفونت نوزادی در زمان عبور نوزاد از کانال زایمان می باشد (۴). هرچند تاثیر درمان ضد کلامیدیایی در آینده حاملگی، نامشخص است اما مزیت تشخیص و درمان عفونت در طول حاملگی در جلوگیری از عفونتهای نوزادی بسیار واضح است، زیرا انتقال مستقیم کلامیدیا به نوزاد در خلال زایمان مهبلی، در ۵۰ تا ۶۰ درصد موارد اتفاق می افتد و باعث عوارضی مانند کونژکتیویت و پنومونی در نوزاد می شود (۳). تکرار تستهای غربالگری در اولین معاینه پره ناتال و در طول سه ماهه سوم بارداری و درمان موفقیت آمیز با اریترومایسین یقینا می توانند عوارض نامطلوب حاملگی را بطور قابل توجهی کاهش دهند(۵) و توصیه های مکرر مرکز کنترل بیماریها و کالج آمریکایی متخصصین زنان و مامایی در مورد اجرای برنامه های غربالگری در زنان باردار و بخصوص افرادی که ریسک ابتلای بالا دارند (۶) حاکی از اهمیت تشخیص و درمان این عفونت در زنان باردار می باشد. هدف از این مطالعه، بررسی شیوع عفونتهای کلامیدیایی در زنان باردار مراجعه کننده به درمانگاه بیمارستانهای دانشگاهی شهر تهران می باشد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر، یک مطالعه توصیفی است که بر روی ۴۰۰ زن باردار مراجعه کننده به درمانگاه های مراقبت دوران بارداری بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی شهر تهران انجام گرفت. تعداد نمونه بر اساس حداکثر گزارش عفونت در زنان جامعه ایرانی یعنی ۱۳درصد انتخاب شده است. روش نمونه گیری تصادفی ساده بوده است. واحدهای مورد پژوهش شامل زنان بارداری بودند که در سه ماهه سوم بارداری بسر می بردند و در طی چند ماه قبل از آزمایش، از هیچ نوع آنتی بیوتیکی استفاده نکرده بودند. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش پرسشنامه و فیش ثبت اطلاعات و وسایل آزمایشگاهی بود. پرسشنامه حاوی ۳۱ سوال بود که از آن برای جمع آوری برخی اطلاعات و داده ها، استفاده گردید و قسمتی از سوالات آن مربوط به مشخصات فردی و بخش دیگر مربوط به مشخصات اقتصادی- اجتماعی واحدهای مورد پژوهش بود. تمامی نمونه ها، توسط پژوهشگر و بطریق زیر جمع آوری شدند: ابتدا با گذاشتن یک اسپاکلوم، سرویکس در معرض دید قرار گرفته و پس از تمیز کردن ترشحات اضافی بوسیله گاز استریل، یک قطعه اسفنج از پیش بریده شده که قادر به جذب ۱/۰ میلی لیتر از ترشحات موضعی بود، برای جمع آوری ترشحات به کمک پنس بلند و استریل در داخل گردن رحم گذاشته شد و پس از گذشت مدتی، اسفنج برداشته شده و در شیشه های مخصوص برای انتقال به یخچال با دمای ۲۰- سانتیگراد درجه، قرار داده شد. سپس به کمک سواب استریل پنبه ای از داخل کانال سرویکس، مقداری از ترشحات موضع برداشته شده و از آن در تهیه لام برای انجام تست ایمونوفلورسانس مستقیم استفاده گردید که پس از نوشتن مشخصات واحد مورد پژوهش در جعبه های مخصوص لام قرار داده شده و در محیط آزمایشگاه توسط محلول استون تثبیت و در دمای ۲۰- درجه سانتیگراد نگهداری شدند. برای تشخیص آنتی بادی های سرمی اختصاصی ضدکلامیدیا، مقدار ۳میلی لیتر خون از هر بیمار گرفته شد و در لوله های آزمایشگاهی و در محیط آزمایشگاه، سرم آن جدا شده و در یخچال با دمای ۲۰- درجه سانتیگراد نگهداری شدند. روشهای تشخیص در این پژوهش عبارت بودند از: ۱) روش ایمونوفلورسانس مستقیم برای شناسایی کلامیدیا تراکوماتیس در ترشحات برداشته شده از سرویکس به کمک آنتی بادی مونوکلونال، که با استفاده از کیت های بیومریو (Biomerieux) انجام گرفت. ۲) روش میکروایمونوفلورسانس برای جستجوی آنتی بادی اختصاصی علیه کلامیدیاها در سرم خون و ترشحات مجاری تناسلی. ۳) برای تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آماری توصیفی و استنباطی و تستهای فیشر، کای دو و نسبت شانس استفاده گردید. نتایج: با توجه به جدول شماره (۱) در چهارصد نمونه ترشحات سرویکس مورد آزمایش به روش میکرو ایمونوفلورسانس تیترهای ۱:۸ ≥ از آنتی بادیهای IgG و IgA ترشحی بر علیه کلامیدیا تراکوماتیس که دال بر عفونت فعال یا اخیر می باشد در ۸ نفر (۲%) یافت شد و از این تعداد، تیتر ۱:۸ در ۲ مورد (۵/۰%)، تیتر ۱:۱۶ در ۳ مورد (۷۵/۰%)، تیتر ۱:۶۵ در ۲ مورد (۵/۰%) و تیتر ۱:۲۸ در یک مورد یافت شد. نتایج تست ایمونوفلورسانس مستقیم در ۱۱ مورد (۷۵/۲%) از واحدهای مورد پژوهش مثبت بود که توسط لام مجدد، مورد تایید قرار گرفت (جدول شماره ۱).