گلگشتی در گلزار چهار عنصر بیدل دهلوی

نسخه­های خطی یکی از ارزشمندترین گنجینه­هایی هستند که از گذشتگان برای ما به ارث رسیده­اند. وظیفه ی ماست که در حفظ و احیا و شناساندن این میراث فرهنگی بکوشیم. علی رغم این که در عصر ما تلاش­های زیادی در شناساندن این ذخایر ارزنده صورت گرفته، هنوز نسخه­های خطی زیادی وجود دارد که  شناسایی و معرفی نشده­اند؛ یکی از این آثار ناشناخته،«چهارعنصر» بیدل دهلوی است. این جستار بر آن است که برای اولین بار به معرفی نسخه­های خطی این اثر ناشناخته که در کتابخانه­های ایران شناسایی شده­اند، بپردازد. تعداد نسخه­های شناسایی شده در ایران چهار مورد است. دو نمونه از این نسخه­ها در کتابخانه و مرکز اسناد دانشگاه تهران نگهداری می­شود؛یک نسخه در کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و نسخه ی دیگری در کتابخانه ی ملی مضبوط است. در طی این­مقاله، ابتدا نگاه مختصری به زندگی و آثار بیدل انداخته و سپس به بررسی محتوا و ارزش ادبی و معرفی فصول مختلف آن می پردازیم و سرانجام مطابق معمول مندرجات فهرست نسخه­های خطی، مشخصات صوری نسخه­ها را از قبیل نام مولف و کاتب، زمان و مکان  کتابت، تعداد و اندازه ی اوراق و سطور و آغاز و انجام، نوع خط و... معرفی می­کنیم. نتیجه ی کلی پژوهش ما این بود که نسخه (۲) دانشگاه تهران نسبت به سایر نسخ شناسایی شده، دارای ویژگی­های ممتازی است.

کلیدواژه ها:

نسخه ی خطی ، چهارعنصر ، بیدل دهلوی ، اتوبیوگرافی (شرح حال خودنوشته) ، متن ادبی- عرفانی