بررسی جریان نیتروژن و کارایی مصرف آن در چرخه تولید و مصرف گندم (Triticum aestivum L.) و ذرت (Zea mays L.) در ایران

افزایش کارایی استفاده از منابع یکی از راهکارهای مهم در افزایش تولیدات کشاورزی و کاهش آلودگیهای زیست محیطی میباشد. تلفات نیتروژن محدود به مزرعه نبوده و پس از برداشت محصول نیز تلفات چشمگیریدر مسیرهای مختلف چرخه تولید و مصرف آن وجود دارد. بنابراین، هدف از این تحقیق تعیین میزان تلفات و کارایی نیتروژن در چرخه تولید تا مصرف غذای تولیدی از گندم (Triticum aestivum L.) و ذرت (Zea mays L.) بود. بدین منظور، اطلاعات لازم از قبیل میزان کود مصرفی، تولید و سطح زیر کشت گندم و ذرت، بقایای برگشتی و همچنین سهم و توزیع مسیرهای مختلف تولید غذا از طریق پرسشنامه و همچنین منابع مختلف جمع آوری گردید. نتایج نشان داد که کل نیتروژن برداشت شده توسط دو گیاه گندم و ذرت به ترتیب ۳۸۷ و ۷/۸۱ هزار تن، با کارایی ۲۵ و ۶۰ درصد بود. بیشترین تلفات نیتروژن در گیاه گندم در سطح مزرعه مشاهده گردید، درحالیکه در ذرت به دلیل کارایی بالاتر در جذب نیتروژن، تلفات در سطح مزرعه کمتر از گندم بود. بعد از برداشت محصول از مزرعه، کارایی نیتروژن، بسته به اینکه در کدامیک از مسیرهای تولید غذای گیاهییا دامی وارد میشود، متفاوت بود. کارایی مصرف کود نیتروژن در کل چرخه تولید غذا برای گندم و ذرت به ترتیب ۲/۱۴ و ۶/۷ درصد بدست آمد. مصرف نیتروژن در مسیر تولید غذای گیاهی نسبت به مسیر تولید غذایدامی کارایی بیشتریرا نشان داد، بطوریکه کارایی مصرف کود در سیستم تولید غذای گیاهی حدود ۱۳ برابر بیشتر از تولید سیستم غذایدامیبود. بنابراین، به نظر میرسد که برای کاهش تلفات نیتروژن در مسیر چرخه تولید غذا از این دو گیاه، بایستی کاراییها را چه در سطح مزرعه و چه درطی مرحله فرآوری بالا برد.

کلیدواژه ها:

تلفات نیتروژن ، غذای دامی ، غذای گیاهی ، کارایی مصرف نیتروژن