مدل سازی ریاضی تنش موثر ناشی از مخزن سد کرخه و اثر آن در ایجاد گسیختگی روی گسل دالپری

در تحقیق حاضر امکان بروز گسیختگی ناشی از اثر تنش دریاچه سد روی یک گسل مشخص به صورت مدل سازی ریاضی با شیوه ای نوین تشریح شده است. با استفاده از این روش امکان بروز گسیختگی القایی ناشی از اثر دریاچه سد کرخه روی گسل دالپری که یکی از مهم ترین و فعال ترین چشمه های لرزه زا، با استفاده از قاعده موهور- کلمب، در محدوده پیرامون ساختگاه سد کرخه است، مدل سازی شد و رابطه آن با شرایط مخزن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. با همین هدف، بخشی از این گسل که در محدوده موثر ساختگاه واقع شده است، به صورت صفحه گسیختگی با طول، شیب، روند و بردار لغزش مشخص به صورت دوبعدی مدل شد و پارامترهای متفاوت تنش روی آن مورد محاسبه، تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در این منطقه از زاگرس، هنوز تحقیقات دقیقی از شیب گسل ها در دست نیست، از این رو برای تحلیل بهتر تنش القایی، گسل پیش گفته در شیب های متفاوت بین ۱۵ تا ۶۰ درجه مدل شده است. دریاچه سد کرخه نزدیک به بخش فرادیواره گسل رورانده دالپری قرار گرفته است، انتظار می رود مخزن براساس پاسخ کشسانی محیط بتواند موجب تاخیر در زمان بروز گسیختگی این گسل و در نتیجه افزایش پایداری پوسته شود، این موضوع به خوبی در تحلیل نظری تنش ناشی از مخزن در گسل دالپری نیز مشاهده شده است؛ نتایج حاصل در قطعه ای از گسیختگی سطحی گسل دالپری نشانگر افزایش پایداری پوسته در همه شیب ها و در قطعه ای از گسیختگی پنهان این گسل که تا نزدیکی پایین دست ساختگاه سد ادامه یافته، مبین امکان وقوع زمین لرزه القایی تنها در شیب ۱۵ درجه و در اعماق کمتر از ۵ر۲ کیلومتر است؛ در این شیب بیشینه توان برشی القایی ناشی از اثر دریاچه سد در راستای بردار لغزش تقریبا ۱۲ر۰ بار برآورد شده که در عمق تقریبا ۱ کیلومتری قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

پایداری گسل ، تنش کلمب ، سد کرخه ، لرزه خیزی القایی مخازن