آزادی های اجتماعی از دیدگاه اسلام

آزادی یکی از بزرگ ترین و عالی­ ترین ارزش­ های انسانی و یکی از لوازم حیات و تکامل است که همواره همه ملت­ ها خواستار تحقق آن بوده­ اند. آزادی دارای تعاریف گوناگونی است که نشات گرفته از اختلاف مبانی مکاتب در زمینه­ های جهان­ بینی و انسان­ شناسی آنها می­ باشد. به عنوان نمونه، پیروان مکاتب اومانیستی، انسان محوری را جایگزین خدامحوری کردند و بندگی خدا و تابع امر و نهی او بودن را به منزله سلب آزادی بشر دانسته­ اند؛ در حالی که در جهان بینی الهی، آزادی معنای دیگری دارد و توجه انسان به خدا، توجه او به نهایت کمال خودش است. نکته قابل توجه این است که در هیچ سرزمینی، آزادی مطلق و بدون قید و شرط هرگز وجود نداشته و هرگونه تعلقی، ضد آزادی و هرگونه آزادی مایه تکامل انسان­ها نیست. در کشور ما یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی، رسیدن به آزادی خصوصا آزادی اجتماعی به مفهوم اعم خود بوده است و اکنون ما در دهه سوم انقلاب، شاهد آن هستیم که شعار «آزادی» مرتبا تکرار می­ شود و هرکس تفسیر خاصی از آن ارائه می­دهد. در این مقاله، نگارنده سعی دارد تا آنجا که امکان دارد مسئله آزادی اجتماعی و زیر مجموعه­ های آن را در چارچوب قوانین اسلامی مطرح کند تا حد و مرز آزادی فرهنگی، سیاسی و اخلاقی و رفتاری می­باشد، که آزادی فرهنگی نیز به نوبه خود دارای زیر مجموعه­ هایی است که عبارت­ اند از: آزادی­ های اندیشه، عقیده، بیان و قلم که به فضل خدا به هریک از آنها پرداخته خواهد شد.