بررسی اثر کاربرد کودهای آلی و شیمیایی بر جذب عناصر پر مصرف و فلزات سنگین در سبزیجات (مورد مطالعه؛ گونه شاهی: Lepidium sativum)

زمینه و هدف : استفاده طولانی مدت از لجن فاضلاب و کود منجر به تجمع عناصر سنگین در خاک می­شود که این موضوع ممکن است موجب جذب بیش تر از حد این عناصر توسط گیاه و به تبع آن ورود این عناصر سمی به زنجیر غذایی انسان و حیوان شود. لذا، این تحقیق با هدف بررسی جذب فلزات سنگین و عناصر پر مصرف در سبزی شاهی کشت شده در خاک­های تحت تیمارهای مختلف کود و لجن انجام شد. مواد و روش­ها: این پژوهش توصیفی، در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در محیط و شرایط گلخانه انجام شد. تیمارهای مورد ارزیابی شامل تیمار با کود شیمیایی (دی آمونیوم فسفات)، کمپوست لجن هاضم بی هوازی، کمپوست لجن بدون عمل هضم و لجن خام در مقادیر وزنی ۲۸، ۵۷ و ۱۱۵ گرم و تیمار شاهد بود. غلظت عناصر سرب، کادمیوم، جیوه و آرسنیک و عناصر پر مصرف شامل فسفر، ازت و کربن در برگ سبزی شاهی به روش طیف سنجی نوری پلاسمای جفت شده القایی خوانده شد و داده­ها با استفاده از نسخه ۲۱ نرم افزار آماری SPSS پردازش شد. یافته­ها: نتایج نشان داد که بیشینه میانگین غلظت آرسنیک و ازت (میلی گرم در کیلوگرم) در سبزی شاهی به ترتیب با مقادیر ۵۹۲/۰ و ۲/۱۰ و بیشینه میانگین غلظت کادمیوم، جیوه، سرب و عناصر کربن و فسفر (میلی گرم در کیلوگرم) در سبزی شاهی به ترتیب با ۹۵۶/۰، ۷۰۱/۰، ۲۵/۱، ۵/۹۸ و ۳/۱۰ در هر دو مورد به تیمار ۱۱۵ گرم کود دی آمونیوم فسفات مربوط بود. نتایج آزمون تجزیه واریانس نشان داد که بین تیمار کود، لجن و شاهد و بین مقادیر ۲۸، ۵۷ و ۱۱۵ گرم تیمار کود و لجن در سبزی شاهی از نظر غلظت فلزات سنگین و عناصر پر مصرف تفاوت معنی دار آماری وجود داشت (۰۵۰/۰ > p). نتیجه گیری: از آن جا که افزایش مقدار مصرف کود و لجن به خاک منجر به افزایش غلظت فلزات سنگین و عناصر پرمصرف در سبزی شاهی شده است، لذا، می بایست در استفاده از کود و لجن در زمین های کشاورزی دقت نظر صورت گیرد. همچنین، مشخص شد که بیشینه جذب فلزات سنگین و عناصر پرمصرف در سبزی شاهی به ترتیب مربوط به تیمار لجن خام و کود دی آمونیوم فسفات بود که نشان دهنده کیفیت بهتر کود کمپوست نسبت به کود شیمیایی و لجن خام است.

کلیدواژه ها:

Bio-organic fertilizer ، Chemical fertilizer ، Heavy metals ، Macronutrient ، Lepidium sativum ، کود آلی ، کود شیمیایی ، فلزات سنگین ، عناصر پرمصرف ، سبزی شاهی