بررسی رابطه ویژگی های فردی و بالینی با اختلالات عملکرد اجرایی افراد مالتیپل اسکلروزیس

هدف مالتیپل اسکلروزیس (ام اس) از شایع ترین بیماری های پیش رونده نورولوژیکی است که اغلب بالغان جوان را درگیر می کند. اختلالات شناختی از علائم شایع این بیماری هستند. یکی از حیطه های شناختی عملکرد اجرایی است. با توجه به اهمیت ویژه عملکرد اجرایی در مهارت های شناختی افراد و نقش مهم آن در رفتارهای تطابقی و درنتیجه رضایت فرد از زندگی، ارزیابی دقیق این حیطه از شناخت و بررسی عوامل موثر بر آن در افراد مبتلا به ام اس ضروری به نظر می رسد. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی رابطه ویژگی های فردی و بالینی افراد مبتلا به ام اس با اختلال عملکرد اجرایی است.  روش بررسی پژوهش حاضر به شیوه توصیفی تحلیلی مقطعی روی بیماران مالتیپل اسکلروزیس بیمارستان توان بخشی رفیده در سال ۱۳۹۶ انجام شد. ۷۱ بیمار از طریق نمونه گیری غیراحتمالی دردسترس انتخاب شدند. از افراد مبتلا به ام اس و خانوده آنان برای شرکت در مطالعه، فرم رضایت نامه کتبی گرفته شد و مشخصات آزمودنی ها در مطالعه به صورت محرمانه حفظ و نگهداری شد. معیار های ورود به پژوهش شامل داشتن بیماری مالتیپل اسکلروزیس بر اساس معیارهای مک دونالد و با تایید متخصص مغز و اعصاب، مبتلانبودن به بیماری های مختل کننده حافظه مانند آلزایمر، مبتلانبودن به سندرم های مادرزادی مانند سندرم داون، مبتلانبودن به اختلال تیروئیدی، مصرف نکردن داروهای موثر بر شناخت و حافظه مانند بنزودیازپین ها و مبتلانبودن به اختلالات شدید بینایی و حرکتی؛ به طوری که نمونه ها قادر به همکاری نباشند. معیارهای خروج از مطالعه عبارت بودند از: همکاری نکردن بیمار در تکمیل پرسش نامه و انجام آزمایش، رضایت نداشتن برای ادامه همکاری و به وجود آمدن مشکل حاد در بیمار که قادر به ادامه همکاری نباشد. در این پژوهش از ابزارهای پرسش نامه کیفیت خواب پیتزبورگ، مقیاس ارزیابی خستگی، فرم کوتاه ارزیابی افسردگی، مقیاس ناتوانی فیزیکی و آزمون عملکرد اجرایی (طبقه بندی و توصیفی) استفاده شد. داده های جمع آوری شده در نسخه ۱۸ نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از رگرسیون خطی تعمیم یافته استفاده شد.  یافته ها نتایج این مطالعه نشان داد عوامل سن، مدت زمان ابتلا و خستگی رابطه معنادار با عملکردهای اجرایی (توصیفی و طبقه بندی) داشتند (۰/۰۵>P). آزمون عملکرد اجرایی (طبقه بندی) با اولین علامت شروع بیماری ارتباط معناداری داشت (۰/۰۵>P).  نتیجه گیری یافته های پژوهش نشان می دهد از بین عوامل بالینی بررسی شده، مدت زمان ابتلا و خستگی با هر دو نوع عملکرد اجرایی، اما اولین علامت شروع بیماری تنها با عملکرد اجرایی (طبقه بندی) رابطه معنادار داشت. افرادی که شروع بیماری آنان با علائم بینایی بود عملکرد ضعیف تری نسبت به دیگران داشتند. این موضوع می تواند به عنوان یک یافته مهم در مراحل اولیه تشخیص بیماری و طراحی برنامه های توان بخشی برای به تعویق انداختن عوارض شناختی مدنظر باشد.

کلیدواژه ها:

Multiple Sclerosis ، Cognitive Dysfunction ، Individual and Clinical Features ، Executive Function ، مالتیپل اسکلروزیس ، اختلال شناختی ، ویژگی های فردی و بالینی ، عملکرد اجرایی