ارزیابی شایستگی تدریس اعضای هیات علمی در دانشگاهعلوم پزشکی مشهد: یک مطالعه کیفی

مقدمه : یکی از مهم ترین عناصر نظام آموزش عالی و دانشگاه ها اعضای هیات علمی هستند که نقش تعیین کننده و انکارناپذیری در تحقق اهداف و رسالت های آموزش عالی از نظر کمی و کیفی دارند، لذا ارزیابی شایستگی تدریس اعضای هیات علمی بسیار ضروری است .شایستگی تدریس ، حداقل اطلاعات ، مهارت ها، ظرفیت های خلاقانه و گرایش ها حرفه ای و مطلوبیت هایی است که باید توسط اعضای هیات علمی برای انجام وظایف اثربخش و ارائه خدمات شان کسب شود.منظور از شایستگی ، آن دسته از توانایی ها و مهارت هایی است که افراد می توانند آنها را به منظور حل مسائلی که برای آنان اتفاق می افتد، کسب کنند. به علاوه به عنوان تمایلات و مهارت های انگیزشی ، ارادی و اجتماعی به منظور کاربرد موفقیت آمیز و مسئولانه این راه حل ها در زمینه ها و شرایط مختلف در نظر گرفته می شود. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی شایستگی تدریس اعضای هیات علمی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد بوده است . روش اجرا: مطالعه ی کیفی حاضر نوعی تحلیل محتوای غیر هدایت شده است . جمع آوری اطلاعات با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با ۲۲ نفر از اساتید و صاحب نظران دانشگاه علوم پزشکی مشهد که به عنوان اعضای هیات ممتحنه دعوت شده بودند و نیز ۵۰ نفر از مدعوین که امتیاز لازم را برای شرکت در ایستگاه ”ارزیابی شایستگی تدریس ” از میان متقاضیان پانزدهمین مرحله جذب هیات علمی پیمانی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد اخذ کرده بودند انجام شد. در تحلیل داده ها، روش مرحله ای و تکنیک های تحلیلی استراوس و کوربین مورد استفاده قرار گرفت ؛ با تفکیک متن مصاحبه به عناصر دارای پیام در داخل عبارات تلاش شد کدهای باز استخراج شوند. برای حصول اطمینان از اعتبار نتایج ، داده ها توسط دو نفر مختلف اما درگیر در تحقیق پیاده سازی شدند و اختلاف های موجود در آن با بازنگری مجدد در مصاحبه ها رفع شد. در مرحله دوم جهت کسب اطمینان از اعتبار کدگذاریها، مقولات تشکیل شده و نام گذاری شده توسط پژوهشگر اول به وسیله سایر پژوهشگران مورد بازبینی قرارگرفتند. در نهایت با اعمال برخی از نظرات محققان و کسب اجماع ، مقولات نهایی شکل گرفتند. در مرحله سوم مقولات نهایی با برخی از افراد مصاحبه شده در پژوهش در میان گذاشته شدند که نظرات این افراد نشان می داد که مقولات شکل گرفته و نتایج استخراج شده انعکاسی صحیح از دیدگاه های آنها می باشند.یافته ها: اطلاعات به دست آمده نشان داد ارزیابی شایستگی تدریس هیات علمی از دیدگاه اعضای هیات ممتحنه و مدعوین در ۳ طبقه اصلی (قبل از تدریس ، حین تدریس ، بعد از تدریس ) قرار دارد.درمجموع ۵۲ شاخص و ۱۰ زیرطبقه ، ۵ طبقه عمومی و ۳ طبقه اصلی استخراج و تحت عنوان شایستگی تدریس هیات علمی را از دیدگاه اعضای هیات ممتحنه فرموله شد. اولین طبقه اصلی ”قبل از تدریس ” وشامل طبقه عمومی اطلاع رسانی دارای ۲ زیرطبقه نقاط قوت با ۲ مولفه و نقاط ضعف با ۱ مولفه فرموله شد. مصادیق نقاط قوت ”اطلاع رسانی مناسب ، توجیه قبل از انجام مصاحبه ” و نقاط ضعف ”عدم بیان جزئیات مصاحبه و روش تدریس ” می باشد. دومین طبقه اصلی ”حین تدریس ”و شامل ۳ طبقه عمومی ۱ ویژگی های روش دارای ۲ زیرطبقه نقاط قوت با ۶ مولفه و نقاط ضعف با ۶ مولفه فرموله شد. مصادیق نقاط قوت ؛ عادلانه (نسبت به روش های قبل )، نوآورانه و خلاقانه تعامل عملی و رو دررو و نقاط ضعف ؛ عدم استفاده از تکنولوژی نوین ، اختصاص زمان کم برای ارائه می باشد. فرایند اجرایی دارای ۲ زیرطبقه نقاط قوت با ۵مولفه و نقاط ضعف با ۳ مولفه فرموله شد. مصادیق نقاط قوت ؛ خسته کننده نبودن مصاحبه ، برنامه ریزی دقیق و نظم و انضباط و نقاط ضعف ؛ عدم امکان شبیه سازی با کلاس واقعی و حضور دانشجویان ، وجود استرس زیاد و عدم امکان ارائه غیر مستقیم از طریق فیلم می باشد.ویژگی های ممتحنین دارای ۲ زیرطبقه نقاط قوت با ۹ مولفه و نقاط ضعف با ۴ مولفه فرموله شد. مصادیق نقاط قوت ؛ استفاده از اساتیدباتجربه و متخصص ، برخورد مناسب آرامش بخش ، برخورد علمی اساتید و نقاط ضعف ؛ عدم توجه به جنبه های مختلف به طور هم زمان ، عدم استفاده از اساتید مرتبط از دانشگاه های دیگر می باشد. سومین طبقه اصلی بعد از تدریس و شامل طبقه عمومی بازخورد دارای ۲ زیرطبقه نقاط قوت ؛ با ۲ مولفه دریافت بازخورد شفاهی و دریافت بازخورد کتبی و نقاط ضعف با ۱ مولفه ندادن بازخورد به داوطلب فرموله شد.