بررسی ظرفیتسازی حاصل از دوره توانمندسازی اعضایهیات علمی در دانشگاه علوم پزشکی تهران

مقدمه : توانمندسازی اعضای هیات علمی به عنوان یکی از ظرفیت های کلیدی منجر به توسعه مجموعه ای از توانمندیهای پایه در اعضای هیات علمی می شود که آن ها را در جهت هماهنگی با تغییرات و اجرای نقش های پیچیده شان توانمند می کند. همچنین با ایجاد انگیزه در اعضای هیات علمی و سازمان برای ایجاد تغییر در عملکرد، ارتقاء ظرفیت های سازمانی و ایجاد ظرفیت آموزشی منجر به ارتقاء و توسعه سازمانی می شود. تقاضای برگزارکنندگان این دوره ها، بررسی تغییرات در سطح سازمان و ظرفیت سازی حاصل است . ظرفیت سازی به عنوان یکی از تاثیرات هر برنامه توسعه ای ازجمله توانمندسازی اعضای هیات علمی یکی از فرایندهایی است که منجر به توسعه سازمانی می گردد.ظرفیت سازی باعث تغییرات سازمانی و بهبود عملکرد سازمان ها می شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی ظرفیت سازی حاصل از دوره توانمندسازی مهارت های آموزشی پایه در دانشگاه علوم پزشکی تهران از دیدگاه اعضای هیات علمی شرکت کننده در این دوره ها و بر اساس پرسشنامه بررسی ظرفیت سازی حاصل از توانمندسازی اعضای هیات علمی در دانشگاه های علوم پزشکی که در ۱۳۹۷ در دانشگاه علوم پزشکی تهران تهیه و روا و پایا شده است انجام گرفت .روش اجرا: این مطالعه توصیفی -تحلیلی از نوع مقطعی در ۱۳۹۸ بر روی ۳۱۱ نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران که در فاصله ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶ در دوره توانمندسازی مهارت های آموزشی پایه شرکت کرده بودند انجام گردید. پرسشنامه محقق ساخته بررسی ظرفیت سازی حاصل از دوره توانمندسازی اعضای هیات علمی دو بخش دارد. قسمت اول شامل اطلاعات دموگرافیک فرد پاسخ دهنده و قسمت دوم متشکل از ۳ حوزه و ۲۱ سوال می باشد.حیطه های مورد بررسی عبارت هستند از توسعه و نوآوری در فرآیند یاددهی و یادگیری (۱۳ سوال )، توسعه و حمایت از توانمندسازی اعضای هیات علمی (۴ سوال )، توسعه رهبری و مدیریت آموزشی (۴سوال ). پرسشنامه با معیار پنج درجه ای لیکرت (خیلی زیاد=۵ تا خیلی کم =۱) ارزیابی شد.یافته ها: از تعداد ۳۱۱ پرسشنامه توزیع شده ۲۰۳ پرسشنامه تکمیل گردید (میزان پاسخدهی = ۹/۶۴ درصد). بر اساس میانگین و انحراف معیار، حیطه های توسعه و حمایت از توانمندسازی اعضای هیات علمی ، توسعه و نوآوری در فرآیند یاددهی و یادگیری و توسعه رهبری و مدیریت آموزشی به ترتیب بیشترین تا کمترین امتیاز را کسب کردند.یافته ها نشان داد که بین متغیر جنسیت با میانگین نمرات هر یک از حیطه های ظرفیت سازی حاصل از توانمندسازی اعضای هیات علمی تفاوت آماری معنی داری وجود نداشت . بر اساس تحلیل آماری انجام گرفته ، تفاوت آماری معنی داری بین متغیرهای گروه آموزشی ، مرتبه علمی و سابقه خدمت به عنوان عضو هیات علمی با میانگین نمرات برخی از حیطه های ظرفیت سازی حاصل از توانمندسازی اعضای هیات علمی مشاهده شد. در بررسی ارتباط متغیر دانشکده اعضای هیات علمی با نمره ی پرسشنامه با استفاده از آنووای یک طرفه ، نتایج حاکی از وجود اختلاف معنی دار آماری بین دانشکده های مختلف در نمره ی حیطه ی دوم بود. نتایج حیطه توسعه و نوآوری در فرآیند یاددهی و یادگیری، با یافته های سایر پژوهش ها همخوانی دارد. اشتاینرت و همکاران در ۲۰۱۶، در نتایج شان افزایش دانش در مورد بازخورد موثر را گزارش نمودند. گلولا و همکاران در ۲۰۰۳ و نایت و همکاران در۲۰۰۵ و کجوری و همکاران در ۱۳۹۳ در مطالعه ای افزایش دانش اعضای هیات علمی در مورد بازخورد و ارائه و دریافت آن نسبت به قبل از شرکت در دوره توانمندسازی گزارش شد. نتایج این بخش مشابه نتایج سایر پژوهش هایی بود که تاثیرات سازمانی حاصل از دوره های توانمندسازی را گزارش نموده اند. فرانتز و همکاران در ۲۰۱۵ به بررسی دیدگاه شرکت کنندگان دوره توانمندسازی در مورد تاثیرات فردی و حرفه ای این دوره پرداختند. در یافته های این پژوهش تمایل به برقراری ارتباط با سایر گروه های آموزشی و ایجاد شبکه های همکاری جدید به عنوان یکی از زیرمجموعه های کلیدی ظرفیت سازی حاصل ازتوانمندسازی اعضای هیات گزارش شده است . در پژوهشی دیگر که توسط فرانتز و همکاران در ۲۰۱۹ انجام گرفت ، مهارت های ارتباطی و همکاریها در بین اعضای هیات علمی به عنوان فرصتی برای ارتقاء سازمان و ظرفیت سازی گزارش گردید. بیشترین امتیاز توسط حیطه توسعه و حمایت از توانمندسازی اعضای هیات علمی کسب گردید.این یافته ها در مقایسه با مطالعات پیشین ، نسبتا جدید هستند. این تفاوت نشان دهنده توسعه سازمانی در اثر توانمندسازی اعضای هیات علمی در قالب فرایند ظرفیت سازی می باشد.بحث و نتیجه گیری : این یافته جدید که بیانگر حمایت و تمایل اعضای هیات علمی از این مداخلات آموزشی و کسب اطلاعات و مهارت در حیطه آموزش پزشکی است می تواند در جهت یاری رساندن به ایشان برای کسب و ارتقاء تجارب آموزشی استفاده گردد. نتایج حیطه توسعه رهبری و مدیریت آموزشی مشابه نتایج مطالعات پیشین است که به گزارش افزایش آگاهی و تغییر دیدگاه اعضای هیات علمی در زمینه سیاست گذاری در دانشگاه ها به ویژه در زمینه امور آموزشی و اعتماد به نفس و علاقه بیشتر ایشان جهت مشارکت در فرایندهای توسعه ای در اثر شرکت در دوره های توانمندسازی اعضای هیات علمی ، می پردازند.