ارزیابی روابط بین صفات زراعی ژنوتیپ های گندم تحت شرایط دیم با استفاده از بای پلات های دوگانه و سه گانه ژنوتیپ، صفت و عملکرد

در این مطالعه برای بررسی روابط بین صفات مختلف و انتخاب بهترین ژنوتیپ های گندم بر اساس چندین صفت از روش بای پلاتژنوتیپ × صفت و بای پلات ژنوتیپ × عملکرد × صفت استفاده شد. تعداد ۱۵ رقم و لاین انتخابی از برنامه های اصلاحی گندم نان موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور به همراه یک رقم گندم دوروم ذهاب، در مزارع زارعین دو شهرستان دلفان و خرم آباد در سال زراعی ۹۷-۱۳۹۶ کشت و ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس صفات برای هر دو منطقه اجرای آزمایش نشان داد که اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ های مورد ارزیابی از نظر ارتفاع بوته، روز تا ظهور سنبله سنبله دهی و رسیدگی، عملکرد دانه و شاخص برداشت وجود دارد. بر اساس میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ ها در هر دو منطقه اجرای آزمایش، بیشترین عملکرد دانه در ارقام واران، صدرا، ایوان و لاین Azar۲/Sabalan/… به ترتیب با میانگین عملکرد دانه ۳۳۷۴، ۵/۳۲۰۷، ۳۰۵۴ و ۵/۲۸۶۶ کیلوگرم در هکتار بدست آمد. با توجه به نمودار چندضلعی بای پلات ژنوتیپ× صفت (GT)، ارقام واران و صدرا بیشترین عملکرد دانه، تعداد سنبله در مترمربع، وزن هزار دانه و ارتفاع بوته را در هر دو منطقه اجرای آزمایش نشان دادند. نمایش برداری بای پلات GT، همبستگی بالایی بین عملکرد دانه با وزن هزار دانه، ارتفاع بوته و شاخص برداشت در مناطق اجرای آزمایش نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه بای پلات ژنوتیپ × عملکرد × صفت (GYT)، ارقام واران و صدرا دارای بهترین ترکیب عملکرد دانه با کلیه صفات مورد ارزیابی بودند. همبستگی بالایی بین وزن هزار دانه و ارتفاع بوته در ترکیب با عملکرد دانه مشاهده شد که بیانگر اهمیت این صفات در ترکیب با عملکرد دانه برای بهبود تولید ژنوتیپ ها می باشد.

کلیدواژه ها:

بای پلات ژنوتیپ در عملکرد× صفت ، شاخص GYT ، عملکرد دانه