تغییرپذیری فرسایش پاشمانی از تندی شیب و ویژگی های خاک

خاک­های مناطق خشک و نیمه ­خشک به شدت تحت تاثیر تجمع نمک­ها به ویژه گچ و کربنات­ها هستند. خاک های این مناطق ذاتا مواد آلی کم و ساختمان ناپایداری دارند. به علاوه پوشش گیاهی طبیعی سطح خاک­ها ضعیف و سطح خاک در معرض عوامل فرساینده به ویژه ضربه قطرات باران قرار دارد. این پژوهش به منظور بررسی میزان فرسایش پاشمانی در ارتباط با درجه شیب در خاک­های با خصوصیات مختلف انجام گرفت. در این راستا ۱۲ نوع بافت خاک در معرض بارانی با شدت ۴۰ میلی متر بر ساعت به مدت ۱۰ دقیقه در چهار درجه شیب (صفر، ۱۰، ۲۰ و ۳۰ درصد) قرار گرفت. مجموعا تعداد ۱۴۴ جعبه خاک به ابعاد ۳۵ سانتی­متر ×۲۵ سانتی متر با استفاده از طرح بلوک­های کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تفاوت معنی­داری (P<۰.۰۰۱) بین خاک­ها از نظر فرسایش پاشمانی خاک­ها وجود داشت. در میان خاک­ها، خاک سیلتی با میانگین ۲۴۴.۲۰ گرم بر متر مربع بالاترین و خاک شنی با میانگین ۶۵.۷۱ گرم بر متر مربع کم ترین مقدار فرسایش پاشمانی را داشتند. فرسایش پاشمانی به­طور معنی­داری تحت تاثیر شیب سطح قرار داشت، فرسایش پاشمانی از شیب ۰ تا ۱۰ روند کاهشی و از شیب ۱۰ تا ۳۰ روند افزایشی را نشان داد. همبستگی معنی­داری بین فرسایش پاشمانی و درصد شن، درصد رس، قطر هندسی اندازه ذرات، جرم مخصوص ظاهری، هدایت هیدرولیکی اشباع، ماده آلی، کربنات کلسیم معادل و گچ مشاهده شد. تحلیل رگرسیون خطی چندگانه نشان داد که فرسایش پاشمانی به طور معنی­داری با ماده آلی، کربنات کلسیم معادل و گچ رابطه با ضریب تبیین ۰.۷۵ داشته است. بر اساس نتایج به دست آمده می­توان هدررفت خاک­های متفاوت در مقابل فرسایش پاشمانی را می­توان به طور اولیه با استفاده از معادله رگرسیونی و بر اساس این متغیرها برآورد کرد.

کلیدواژه ها:

Soil texture ، Surface Slope ، Raindrop impact ، Rainfall simulation ، Regression equation ، بافت خاک ، شبیه سازی باران ، شیب سطح ، ضربه قطرات باران ، معادله رگرسیونی