ارزیابی کیفیت فضاهای عمومی در شهرهای جدید مقایسه تجربه ایران (شهر جدید پرند) و مالزی (پوتراجایا)

شهرهای جدید، اجتماع های برنامه ریزی شده ای هستند که در پاسخ به اهداف از پیش تعیین شده، ایجاد می شوند. معمولا برای تمرکززدایی کالبدی، اقتصادی و اجتماعی در ناحیه شهری شهرهای بزرگ طراحی می شوند تا با وجود جاذبه نزدیکی به شهرهای بزرگ، جمعیت تشویق به خروج از مادرشهرها شوند و اسکان به همراه اجرای برنامه های توسعه اقتصادی- اجتماعی فراهم آید. میزان موفقیت یک شهر جدید مسلما نسبی و چندجانبه است؛ اما اگر میزان موفقیت یک شهر جدید را به طورکلی در دسترسی به اهداف و برنامه های آن بدانیم (اهداف جمعیتی، اشتغال و احداث شهر طبق الگوهای فیزیکی و برنامه زمانی و...)، عامل فضاهای عمومی باکیفیت که تاثیرات قابل توجهی در سلامت روحی و جسمی شهروندان دارند، در این موفقیت، نقش کلیدی دارد. مقاله حاضر با مروری بر مفهوم کیفیت محیط و مولفه های موثر بر آن، تلاشی است برای پاسخگویی به این سوال که چه عواملی بر افزایش کیفیت فضاهای عمومی در شهرهای جدید موثرند؟ با توجه به ماهیت داده ها، تحلیل اطلاعات و همچنین آزمون فرضیات تحقیق در دو مرحله انجام می گیرد. در مرحله اول از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی برای نمونه شهر جدید ایرانی (پرند) و مرحله دوم از روش توصیفی جهت بررسی نمونه های خارجی (پوتراجایا) استفاده شده است. همچنین به طور اجمالی به بررسی دو نمونه دیگر از تجارب موفق در زمینه فضاهای عمومی شهرهای جدید در داخل و خارج از کشور پرداخته می شود. شهر جدید پرند بر مبنای دو ضرورت اصلی اسکان بخشی از سرریز جمعیتی مجموعه شهری تهران و نیز اسکان کارکنان فرودگاه امام خمینی ایجاد گردیده و پوتراجایا نیز به عنوان مرکز تجاری و مالی مالزی با هدف کاهش تراکم کوالالامپور و فراهم کردن زمینه های ادامه توسعه، معرفی شده است. نتایج حاصل از مطالعه شهر جدید پرند در ایران و پوتراجایا در مالزی، حاکی از آن است که میان برقراری تعاملات اجتماعی، میزان دسترسی پذیری به فضا و خصوصیات شخصی شهروندان و افزایش کیفیت فضاهای عمومی شهری در شهرهای جدید رابطه معناداری وجود دارد.

کلیدواژه ها:

کیفیت فضاهای عمومی ، فضای شهری ، شهرهای جدید ، تعاملات اجتماعی ، شهرسازی معاصر