مفهوم قناعت از دیدگاه آیات و روایات آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن

نفس اماره با گرایش به خواسته های نفسانی ، در تعارض با فطرت الهی آرامش خود را به چالش می کشاند . قناعت و پرهیز از زیاده خواهی از جمله عواملی است که انسان را از صفات رذیله ای چون حرص و طمع ، خودخواهی و دلبستگی به امور مادی مبرا ساخته و زندگی توام با آرامش روان را به ارمغان می آورد. قناعت به معنای تنازل است تا آنجا که فرد زندگی خود را با امکاناتی که در دست دارد منطبق سازد. و به اندک سهم خویش راضی است و به مقدار ناچیز از وسایل زندگی در حد ضرورت اکتفا می کند. زمینه ایجاد قناعت به زمینه های شناختی و رفتاری بستگی دارد زمینه های شناختی شامل کرامت و شخصیت ، اعتقاد می باشد. شناخت صحیح و اعقتادات درست عامل مهمی برای قناعت است . زیرا خودشناسی عامل مهمی برای خداشناسی است اگر انسان خود را به خوبی بشناسد به آن کرامت و عزتی که خداوند به او داده پی می برد و اعتقاد داشتن به روزی مقدر خود از جانب خداوند مانع زیاده خواهی او می شود. زمینه های رفتاری نیز در بردارنده عواملی از جمله پرهیز از حرص و آز، عفیف بودن، توکل بر خدا، نگاه کردن به زندگی فقراء، یاد مرگ، تهذیب و پالاش روح می باشد. بنابراین انسان باید زمینه های ایجاد قناعت را فراهم آورد چون آثار فردی و اجتماعی بسیاری را در پی دارد. از جمله آثار فردی قناعت سلامت دین ، بی نیازی و آزادگی ، آسایش زندگی ، راحتی حساب، عزت و سربلندی ، اصلاح نفس ، مصونیت از شیطان، برخورداری از حیات طیبه می باشد. و آثار اجتماعی قناعت ، جامعه معتدل و عدالت اجتماعی می باشد و باعث می شود که انسان به حقوق دیگران احترام بگذارد و به وظایف اجتماعی خود عمل کند و باعث تقویت روحیه جهادی نیز می شود. چون امروزه قناعت نقش کمرنگی در زندگی انسان ها دارد بنابراین برای تقویت بنیه قناعت باید اموری را مدنظر گرفت از جمله آن امور معاشرت با اهل قناعت ، کنترل و نظارت خانوادگی ، تعدیل ثروت، باور به بازخواست نعمتها می باشد. مصادیق قناعت در خوردن و آشامیدن و لباس و مسکن می باشد و در مقام مصرف معنا و مفهوم پیدا می کند. و روگردانی از قناعت عواقبی را از جمله سلب آزادی و هدر رفتن سرمایه ، هدر رفتن اندیشه ها و محرومیت از کسب دانش ، ایجاد روحیه خودبزرگ بینی ، از بین رفتن فضایل اخلاقی ، را در پی دارد. انسان با قناعت می تواند رضایت خداوند که مبنا و اصول هر کاری است را جلب کند و از نعمت های بی کرانش آنگونه که شایسته اوست تشکر کند. همچنین این تحقیق به روش کتابخانه ای صورت گرفته است .

کلیدواژه ها:

قناعت ، قانع ، حرص ، طمع