تاملی بر نرخ تنزیل اجتماعی و رویکردهای محاسبه و کاربرد آن

در اکثر تحلیل های بین زمانی با هدف قابل مقایسه نمودن اعداد و ارقام تحقق یافته در آینده با داده های کنونی ناگزیر به بهره گیری از سازوکار تنزیل هستیم. مقوله تنزیل حسب موضوع در محاسبات و تصمیم گیری های بخش خصوصی و دولتی کاربرد دارد. اما با توجه به تفاوت های ذاتی و کارکردی این دو بخش ضرورت دارد میان نرخ تنزیل مورد استفاده در آنها تمایز قائل شویم، چرا که همزمان در بخش خصوصی از نرخ تنزیل استفاده می گردد. در بخش عمومی از اصطلاح نرخ تنزیل اجتماعی استفاده می شود که از نظر ماهیت و سازوکار محاسبه، تفاوت هایی با نرخ تنزیل متعارف دارد. طبق تعریف نرخ تنزیل اجتماعی نرخی است که میزان ارزشگذاری جامعه از رفاه کنونی را در مقایسه با رفاه آینده نشان می دهد و بیان می کند جامعه در چه نرخی حاضر به معاوضه مصرف کنونی با مصرف در آینده است. بررسی ماهیت، ابعاد و رویکردهای محاسبه نرخ تنزیل اجتماعی و نیز تجربیات کشورها (از جمله ایران) در این رابطه موضوع مقاله حاضر می باشد. بدین منظور پس از بیان روش های محاسبه نرخ تنزیل اجتماعی به تجربیات موجود در کشورها و ایران در زمینه محاسبه این نرخ پرداخته شده است. سپس تلاش گردیده توصیه های کاربردی در ارتباط با محاسبه و بکارگیری نرخ تنزیل اجتماعی مطرح شود که بصورت نمونه می توان به این موارد اشاره کرد؛ اینکه کشورها باید با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی، نهادی و ... خود اقدام به محاسبه نرخ تنزیل اجتماعی نمایند. نکته دیگر اینکه داشتن رویه ای یکسان در سطح ملی در زمینه نرخ تنزیل اجتماعی بسیار توصیه شده و پیشنهاد می شود که دستگاه ها و نهادهای بخش عمومی در یک کشور در ارزیابی طرح های خود از یک نرخ تنزیل اجتماعی واحد استفاده نمایند.