تحلیل و بررسی راه حل الهیات پویشی در برون رفت از تعارض بین علم و دین (با تاکید بر اندیشه های گریفین)

مقاله حاضر بر آن است تا راهکار الهیات پویشی را برای رفع تعارض موجود میان علم و دین که عبارت است از طبیعت­گرایی حداقلی و بر سه مولفه همه در ­خدا انگاری، نظریه دریافت و اصالت تجربه فراگیر تکیه دارد، ارائه نماید؛ راهکاری که به­رغم مزایایش، با پاره­ای از اشکالات روبه­روست که از آن جمله می­توان به موارد زیر اشاره نمود: پیچیده­تر کردن رابطه خدا و جهان، علم و دین را در عرض هم قرار دادن، نفی هر گونه ماوراء­الطبیعه­گرایی و حداقلی شدن نقش خدا در جهان و ... . چنین اشکالاتی حاکی از این است که مقبولیت چنین راهکاری به­­ویژه از سوی پیروان ادیان توحیدی با تردید روبه­رو می­شود. حال پرسش این است که آیا می­توان مدلی یافت که به جمع بین طبیعت­گرایی حداقلی (با تاکید بر جهان طبیعت به­مثابه پویش و تحول) و ماوراء الطبیعه­گرایی معتدل (با تاکید بر نقش و حضور فراگیر خدا در جهان) بینجامد که هم دغدغه اهل علم را تامین کند و هم دغدغه اهل دین؟ مقاله حاضر تلاش می کند تا نشان دهد که چنین مدلی را می­توان در چارچوب نظام جهان­شناسانه (به ویژه آموزه حرکت جوهری)، خداشناسانه (به­ویژه آموزه بسیطه­الحقیقه) و معرفت شناسانه (به­ویژه نفی اصالت حس) مبتنی بر حکمت متعالیه صدرایی یافت.

کلیدواژه ها:

الهیات پویشی ، تعارض علم و دین ، حکمت متعالیه صدرایی ، طبیعت گرایی حداکثری ، طبیعت گرایی حداقلی ، علم و دین ، و ماوراء الطبیعه گرایی