مروری بر کتاب هنر، سلامت و بهزیستی: دیدگاهی انتقادی بر پژوهش، سیاست گذاری و عملکرد

کتاب هنر، سلامت و بهزیستی: دیدگاهی انتقادی بر پژوهش، سیاست گذاری و عملکرد (Arts, Health and Well-Being: A Critical Perspective on Research, Policy and Practice)، برای اولین بار در سال ۲۰۲۰ میلادی در ۸۳ صحفه و توسط انتشارات راتلیج (Routledge)، به زیور طبع آراسته گردیده است. نویسنده این کتاب، نورما دیکین (Norma Daykin) است. نورما، استاد موسسه پژوهش اجتماعی جدید در دانشگاه تامپر (Tampere University) در فنلاند است که قبل از آن، به افتخار بازنشستگی در رشته هنر در سلامت از دانشگاه غرب انگلستان (University of the West of England)، نائل آمده است. وی، دانشمندی جامعه شناس و در عین حال موسیقی دان است که به خاطر پژوهش هایش در زمینه هنر، سلامت و بهزیستی، شناخته می شود. پژوهش های وی محدوده گسترده از موضوعاتی نظیر، تاثیر طراحی بیمارستان بر سلامت بیمار تا تاثیر هنرهای مشارکتی در سلامت روان را در بر می گیرد. در مقدمه کتاب آمده است که این کتاب، درصدد شکل دهی درکی انتقادی از پیوند هنر با حوزه های سلامت روان است. از این رو، نویسنده تلاش می کند تا با مرور گسترده شواهد علمی موجود و بهره گیری از مدل ها و دیدگاه های اجتماعی، به هنر و سلامت در قالب جنبش های اجتماعی بنگرد. بنابراین، کتاب بیان گر دیدگاه میان رشته ای است که فهرست جدیدی از پژوهش ها را پیشنهاد می کند که می توانند به آگاهی بخشی از پیشرفت های آتی در حوزه هنر، سلامت و بهزیستی، کمک نمایند. برای دسترسی به این هدف، نورما کتاب خود را در شش فصل سازماندهی کرده است. در فصل اول کتاب با عنوان مقدمه، وی به محدودیت های پزشکی و چالش های هنری و فرهنگی اشاره می نماید. همچنین، سعی می کند تا سایر فصول کتاب خود را به صورت خلاصه در همین فصل، تشریح نماید. در فصل دوم با عنوان رشته بین المللی هنر، سلامت و بهزیستی، وی سعی می کند تا پیرامون ضرورت ایجاد این رشته و همین طور چالش هایی که در این زمینه وجود دارند، اطلاعات مهمی را به خوانندگان خود منتقل نماید. در فصل سوم با عنوان پژوهش و شواهد در هنر، سلامت و بهزیستی، نویسنده سعی می کند تا چگونگی دستیابی به پژوهش ها و شواهد علمی در این رشته را، ترسیم نماید. در فصل چهارم با عنوان هنر برای سلامت و بهزیستی اجتماعی، نمونه هایی از مطالعات پژوهشی منتخب، وی به نمونه های بسیار جالبی نظیر آواز خواندن گروهی برای بهزیستی و سلامت و تاثیر آن ها اشاره می کند. در فصل پنجم با عنوان هنر، سلامت و بهزیستی به عنوان یک جنبش اجتماعی، نویسنده به نظریه ی جنبش اجتماعی پرداخته و سلامت را به عنوان یک جنبش اجتماعی معرفی می نماید. همچنین، سعی می کند تا به این سوال پاسخ دهد که آیا هنر و سلامت یک جنبش اجتماعی است؟ بالاخره در فصل ششم با عنوان کار و موضوعات بین بخشی در هنر، سلامت و بهزیستی، نویسنده نه تنها به موضوعات بین بخشی در این رشته اشاره می کند، بلکه سازوکارهای لازم برای کار بین بخشی در این رشته را نیز، مورد بحث و بررسی قرار می دهد. آن طور که در مقدمه ی کتاب آمده است، خواندن این کتاب برای دانشجویان جامعه شناسی، انسان شناسی، روان شناسی، مددکاراجتماعی، پرستاری، روانپزشکی، هنرهای خلاق و نمایشی، بهداشت عمومی و سیاست گذاران و کارشناسان این رشته ها، توصیه می شود. خوشبختانه این کتاب توسط خانم حسینی، آقای میرزایی و اینجانب، به فارسی برگردانده شده است. ترجمه فارسی کتاب، توسط انتشارات فرهامه و در سال ۱۴۰۱ منتشر و روانه بازار کتاب گردیده است. با توجه به بکر بودن و جوانی این رشته، اینجانب نیز خواندن متن اصلی و یا ترجمه کتاب را به تمامی علاقمندان حوزه بسیار مهم و در حال گسترش هنر، سلامت و بهزیستی توصیه می کنم. لازم به یادآوری است که اگر چه این کتاب یکسال بعد از رخداد جهان گیری کووید-۱۹ نوشته شده است، اما در متن کتاب به این عالم گیری و اثرات مخرب آن، اشاره ای نشده است. با این وجود، همان طورکه معلوم گردید، استفاده از هنر به ویژه در محیط های درمانی چقدر در برخورد جوامع با این جهان گیری، آن هم در شرایط بسیار بغرنج، کمک نموده است. از این رو و در پایان، می خواهم به این نکته بسیار مهم نیز اشاره نمایم که جهان گیری کووید-۱۹، مهر تاییدی بر ضرورت ایجاد این رشته و انجام و پژوهش های علمی دقیق تر پیرامون نقش هنر در سلامت و بهزیستی آحاد جامعه، ایجاد نموده است. این نکته خود، ضرورت خواندن این کتاب را دو چندان می نماید.

کلیدواژه ها:

Arts ، Health ، Well-Being ، هنر ، سلامت ، بهزیستی