تحلیل تغییر دندانه های نسخ در کتابت سوره حمد با هدف طراحی فونت تغییرپذیر دنت

خط نسخ ازخطوط بسیار پرکاربرد فارسی است که درکتابت کتب و مصحف های کوچک مورد استفاده قرار می گیرد.از صفات این خط می توان به پاکیزگی، تعادل، میزان سطح و دور و قوت و ضعف یکسان اشاره کرد. همچنین بدلیل آسانی خوانش آن، پایه ی طراحی اکثر تایپ فیس های معاصر است. این پژوهش با هدف بهره گیری از خط نسخ جهت طراحی تایپ فیسی جدید، به بررسی ویژگی های فرم دندانه و تحلیل قابلیت های این خط در نسخ کهن پرداخته تا بتواند ازآن درطراحی فونتی کاربردی بهره برد. براین اساس روش تحقیق ازنظر ماهیت کیفی و به لحاظ هدف، کاربردی و به شیوه توصیفی- تحلیلی است. جمع آوری اطلاعات بامراجعه به منابع کتابخانه ای جهت فیش برداری و همچنین مشاهده آثار در کتاب ها و آرشیو اینترنتی موزه های معتبر دنیا انجام شده است. موردهای مطالعاتی این تحقیق از نسخ نویسان شاخص سده هفتم تا سیزدهم ه.ق انتخاب شده و درهمین راستا میزان تغییر پذیری دندانه های حروف در کتابت سوره حمد درپنج اثر از یاقوت مستعصمی (۷ ه.ق)، عبدالله طباخ (۹ ه. ق)، شمس بایسنغری (۹ ه.ق)، احمد نیریزی (۱۲ ه.ق) و محمد شفیع ارسنجانی (۱۳ ه.ق) بررسی و تحلیل ها بر اساس شش شاخصه کرسی بندی، زاویه قلم گذاری، قوت و ضعف، کشیدگی، صعود و نزول و تزیینات انجام شده است. نتایج تحقیق نشانگر آن است میزان تغییرپذیری دندانه ها به صورت کیفی از کم به زیاد بدین ترتیب است: قوت و ضعف، تزیینات، زاویه قلم گذاری، صعودی و نزولی بودن، کرسی بندی و کشیدگی. در پایان بر اساس دستاوردهای پژوهش و با توجه به قابلیت های تکنولوژیک فونت تغییرپذیر، تایپ فیسی با نام دنت طراحی شد تا بدین ترتیب میزان کاربردی بودن تحقیق نیز نشان داده شود.

کلیدواژه ها:

خوشنویسی ، فونت ، تایپوگرافی ، خط نسخ ، فونت تغییرپذیر