برنامه ریزی و بررسی اثرات تغییر اقلیم بر توسعه کشاورزی ایران؛کاربرد تکنیک برنامه ریزی ریاضی مثبت (PMP)

تغییرات اقلیمی به عنوان چالشی غیرقابل اجتناب جنبه­های مختلف زیست طبیعی و انسانی را تحت تاثیر خود قرار می­دهد. یکی از بخش­هایی که وابستگی بسیار شدیدی به این­گونه تغییرات دارد بخش کشاورزی است. تاثیرپذیری این بخش و بالتبع توسعه آن از این تغییرات به معنای تغییر در تولید و در پی آن قیمت محصولات و درآمد کشاورزان بوده و برنامه­ریزی در این زمینه را ضرورت می­بخشد. در این مطالعه با استفاده از داده­های مربوط به تولید پنج محصول عمده زراعی ایران و همچنین داده­های آب و هواشناسی طی سال­های ۱۳۹۴-۱۳۷۹ به بررسی تاثیر اثرات تغییر اقلیم بر توسعه کشاورزی ایران و نحوه­ی برنامه­ریزی مناسب جهت مواجهه با این تغییرات پرداخته شده است. از این­رو با در نظر گرفتن چهار سناریوی اقلیمی متفاوت و با استفاده از روش برنامه ریزی ریاضی مثبت (PMP) این هدف جهت ۲۰ سال بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد دو سناریوی تغییر توامان اقلیم و تغییر اقلیم به ترتیب بیشترین اثر را بر شاخص­های مورد بررسی داشته­اند. بر اساس این نتایج در سناریوهای ۱ الی ۴ به ترتیب سطح زیرکشت ۸/۱۹۶۵، ۱۴/۱۴۱۶، ۹/۱۹۷۲ و ۷/۱۴۱۴ هزار هکتار، متوسط درآمد خالص ۶/۱۲۸۵۳، ۹/۱۰۸۴۲، ۱/۱۲۸۷۹ و ۵۲/۱۰۸۳۷ میلیارد تومان و قیمت متوسط هر تن محصولات ۰۷/۸، ۹/۹، ۰۶/۸ و ۹۱/۹ میلیون تومان خواهد بود. برنامه­ریزی جدی و فوری در زمینه مدیریت آب، تغییر در برنامه­ریزی­های کلان مدیریت کشاورزی و تغییر در سیاست­گذاری­های بخش اقتصاد کشاورزی از جمله پیشنهادهایی است که جهت سازگاری با تغییرات اقلیمی و مدیریت اثرات منفی آن بر توسعه کشاورزی ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

تغییر اقلیم ، تغییر پذیری اقلیم ، برنامه ریزی ، توسعه کشاورزی ، ایران