تبیین مدل قانون حکمرانی زیست محیطی روستایی در ایران: معضلات، مسیرها و پیامدها

برای زیست پذیری اکولوژیکی روستایی قانون حکمرانی محیطی مطرح شد. با اینکه این قانون از سوی شورای حکام مجمع عمومی جهانی محیط زیست به ایران نیز پیشنهاد شد، ولی به دلیل الگوی توسعه از بالا و چندمرکزی در کشور حکمرانی محیط زیست روستایی با معضلاتی مواجه بوده است. هدف پژوهش حاضر بررسی حکمرانی زیست محیطی روستایی در ایران و طراحی مدل آن می‎باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام، جزء روش‎های کیفی است. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه ساختاریافته بوده است. جامعه آماری مدیران دولتی و روستایی و کارشناسان دانشگاهی بوده است. با استفاده از روش نمونه‎گیری هدفمند و با اشباع نظری ۱۵ نمونه انتخاب شد. جهت تحلیل اطلاعات از گراندد تئوری و روش اشتراوس و کوربین (۱۹۹۸) استفاده شد. نتایج نشان داد که علل کم توجهی حکمرانی زیست محیطی روستایی در ایران به خاطر تمرکز ایده‎های حکمرانی محیطی بر مناطق شهری، فقدان آگاهی از توسعه پایدار در بین رهبران محلی و عدم وجود الگوی حکمرانی زیست محیطی در کشور است. این علل به دلیل معضلاتی چون قوانین ناکافی در مورد حفاظت از محیط زیست روستایی، حکمرانی زیست محیطی دولت محور در مناطق روستایی، فقدان ضمانت‎های مدیریت محلی برای حفاظت از محیط زیست روستایی بوده است. رفع این معضلات وابسته به تعیین مسیرهای چندگانه‎ای چون ایجاد حکمرانی مشارکتی در حفاظت از محیط زیست، تقویت حس مشارکت روستاییان در حفاظت از محیط زیست، ایجاد تعادل بین منافع اقتصادی و زیست محیطی و توسعه یک سیستم حکمرانی محیطی روستایی مبتنی بر قانون می‎باشد. رفع معضلات فوق و به کارگیری مسیرهای آورده شده می‎تواند باعث حفظ محیط زیست، حل مشکلات زیست محیطی، پایداری محیطی و توسعه پایدار روستایی شود. اصالت و نوآوری این پژوهش به خاطر ارائه دیدگاه دست اول در مورد حکمرانی محیط زیست روستایی و ارائه مسیرهایی برای غلبه بر ناپایداری محیطی در کشور است.

کلیدواژه ها:

حکمرانی زیست محیطی ، حکمرانی مشارکتی ، معضلات و مسیرها ، مناطق روستایی ، ایران